Człowiek, który nie wierzy w magię, to ignorant lub głupiec. Być może uznaje On Naturę za maszynę; on sam może, na ile mi wiadomo, być maszyną, ale jestem pewien, że Natura nią nie jest.

Ona, wręcz przeciwnie, jest czarodziejem, raczej czarownicą i zawsze działa poprzez zaklęcia i uroki. Zapytaj zakochanego, co sprawia, że jest niewolnikiem swojej pani, posłuszną marionetką jej kaprysów i zachcianek; a on potrząśnie głową i przysięgnie, że to musi być dlatego, że został zaczarowany. I że jego wyjaśnienie jest dosłownie prawdziwe, nie mam cienia wątpliwości. Natura w osobie jakiegoś małego wcielenia kobiecości zaczarowała go dla swoich bezwzględnych, jeśli nie nieprzeniknionych celów. Zapytaj cienie oddanych zwolenników Napoleona, co sprawiło, że uśmiechali się w swoim śmiertelnym agonii, czując, że cena była niska za spojrzenie czy słowo uznania od człowieka, dla którego większej chwały umierali. „Miał swój sposób,” powiedzą ci; „czułeś, że nie jest jak inni ludzie.” Dr Bucke, kanadyjski lekarz, który w 1877 roku poszukiwał zrujnowanego poety demokracji w Camden, opowiada, jak „był prawie zdumiony pięknem i majestatem jego osoby i łaskawym powietrzem czystości, które go otaczało i przenikało.” W krótkim wywiadzie, który nastąpił, Walt Whitman nic nie powiedział pamiętnego, nic w każdym razie, co Bucke zapamiętał, ale „rodzaj duchowego upojenia zaczął działać. . . . Wydawało mi się wtedy pewne, że był albo rzeczywiście bogiem, albo w jakimś sensie wyraźnie i całkowicie ponadludzki. Niech będzie jak chce, pewne jest, że godzina spędzona tego dnia z poetą była punktem zwrotnym mojego życia.” Wyraźnie i tu działa magia; lekarz był, jak często mówimy z małym poczuciem znaczenia słowa, „zauroczony” starym siwym bardem; widział go oczami zaczarowanymi. I stał się od tej pory jego chętnym niewolnikiem. „Może to jest tak,” pisze Frances Forbes Robertson, „że od tych, których anioł sukcesu śledzi, emanuje jakieś źródło życia, które wpływa do serc ludzi; jak inaczej możemy wytłumaczyć bohaterstwo, które zawsze towarzyszyło triumfującym?” Możesz się sprzeciwiać, że Walt Whitman był raczej nieudanym człowiekiem. Nie zgodziłby się z tobą, ani ja.

Wszyscy ludzie geniuszu wierzą w magię, bo wszyscy tacy ludzie praktykują ją w swoich dziełach. Nie formalną magię, być może, chociaż wielu z nich – Goethe, Leibnitz, Newton, wśród innych-mieszkało w tym. Każdy wielki wiersz, obraz, symfonia czy dramat jest ucieleśnieniem skoncentrowanej i rytmicznej woli, dzięki której wywiera ona okultystyczną moc na wszystkich, którzy są w jakimkolwiek rodzaju powinowactwa ze swoim twórcą.

Browning, bez wątpienia, miał na myśli tę magiczną funkcję Sztuki, kiedy pozwolił Abt Voglerowi powiedzieć o muzycznej improwizacji:

• Rozważ to dobrze: każdy ton naszej skali sam w sobie nie jest niczym;
• To jest wszędzie na świecie – głośno, cicho, i wszystko jest powiedziane:
• Daj mi to użyć! Mieszam to z dwoma w myśli:
• I oto! Słyszeliście i zobaczyliście: rozważcie i ukłońcie głowę!

Co mamy na myśli, mówiąc o „uroku” takiego czy innego liryku, tej niepojętej jakości metru lub frazowania, w którym magiczną mocą została uwięziona w stale aktywnej formie duchowa esencja przemijającego poetyckiego nastroju? To nie jest żaden przypadek, że zastosowano do takich cech tytuł ciężarny okultystycznymi skojarzeniami i znaczeniem. To nie tylko wiersze mają „urok”; wszyscy znamy ludzi obu płci, którzy przyciągają innych w stopniu nieproporcjonalnym do ich formalnego piękna czy zdolności. Ta moc jest być może powszechniejsza wśród kobiet niż mężczyzn. „Dokąd by nie poszły,” mówi nowoczesny pisarz, „niektóre kobiety naturalnie podnoszą puls życia do szybszego bicia, aż ścieżki, które one śledzą, są oznaczone żywszym życiem, jak jasnozielone kręgi, gdzie kroczą wróżki.” Piękny symbol, aby przekazać piękną i przenikającą myśl!

Czytelnicy Ibsena mogą przypomnieć sobie, jak jego Mistrz Budowniczy przypisuje swój fenomenalny sukces w zawodzie tajemniczej mocy, która zmusza niewidocznych pomocników do pracy na jego rzecz. Chciałoby się zapytać wielu bardzo szczęśliwych ludzi, czy mieli jakiekolwiek niejasne lub jasne świadomość posiadania takiego daru. Obiekcją, która mi przychodzi na myśl, jest to, że niektórzy szczęśliwcy, których znałem, nie byli silnymi charakterami – raczej przeciwnie, byli spokojni, uprzejmi. Być może istnieją dwa typy szczęścia, w jednym z nich jednostka zmusza elementarne byty do pracy dla niej, podczas gdy w drugim pracują one z miłości. Bohater Ibsena byłby przykładem tej pierwszej klasy; a jego los sugeruje, że takie osoby mają skłonność do tragicznego zakończenia: elementarne byty są przysłowiowo zdradliwe i kapryśne zawsze czujni, szukając okazji do ucieczki i zemsty. Kto nie pamięta gorliwości Ariela na godzinę obiecanego zwolnienia?

Natura w swoich relacjach z mężczyznami i kobietami przypomina indyjskich iluzjonistów, którzy za pomocą jakiejś tradycyjnej sztuki wiedzą, jak sprawić, by ludzie widzieli to, co chcą im pokazać. Dla każdego okresu wieku otacza odpowiednim blaskiem te obiekty, do których chce przyciągnąć nasze zainteresowanie, tak abyśmy widzieli je nie tak, jak naprawdę są, ale tak, jak ona chce, aby się wydawały. Rzeczy, które mogłyby nadmiernie rozproszyć naszą uwagę lub zboczyć nas z przeznaczonej ścieżki, ukrywa za zasłoną iluzji, więc nie istnieją dla nas, dopóki nie nadejdzie ich czas. Kiedy blask znika z jednego zestawu zabawek, przechodzi na inny; kiedy jedna zasłona iluzji się podnosi, ukazuje się kolejna. Na swoje ulubione dzieci obdarowuje część swojej magii, tak że, jak powiedziałem, praktykują nieformalną magię we wszystkich swoich dziełach i drogach. Są to ludzie geniuszu, sami wymowa ich imion, kiedy ci, którzy je nosili, dawno zniknęli z naszego środka, może nas poruszyć nagłym poczuciem tajemnicy i mocy. To są piękne i ukochane kobiety, Helena Trojańska, Kleopatra, Francesca da Rimini, Maria Stuart, myślenie o których natychmiast przenosi nas z nudnej ziemi zwyczajnej rzeczywistości do siódmego nieba romansu.

Pewnego dnia zrozumiemy te rzeczy, będziemy w stanie wykazać nadzwyczajną moc emanacji oka geniuszu, oszacować jakość pasji i rangę danego temperamentu lub zastosować zasady analizy widma do klasyfikacji dusz. Istnieje chemia ludzkich powinowactw, prawo określające najsubtelniejsze, najbardziej ukryte przejawy ludzkiego magnetyzmu; urok danej osobowości na inną jest teoretycznie zdolny do dokładnego wyrażenia w formie matematycznego wzoru.

Tymczasem powtarzam: Człowiek, który nie wierzy w magię, jest ignorantem lub głupcem.

źródło: INFORMAL MAGIC By CHARLES J. WHITBY, M.D., The Occult Review, London June 1911