Pisanie automatyczne najlepiej można zrozumieć, przedstawiając krótkie sprawozdanie z serii szczegółowych eksperymentów przeprowadzonych przez panią Verrall. Zjawiska pisania automatycznego były osobistymi produktami pani Verrall. Przeprowadziła długą serię eksperymentów, łącznie 322, na sobie samej, i uzyskała tyleż samo „świadomie” napisanych fragmentów tekstu. Wyraźnie stwierdzono, że była już przyzwyczajona do tego, że jej podświadome życie umysłowe było „dotykane”, tak jakby. W latach 1889-1892 zarejestrowała i później opublikowała serię obserwacji na temat wróżenia z kryształu przeprowadzonych na sobie. Pozwoliła jednak, aby ta zdolność pozostała uśpiona, aż po wielokrotnych próbach odkryła, że jest w stanie produkować pisanie automatyczne w 1901 roku. Metoda stosowana do rozwijania tej zdolności jest pouczająca. Mówi: „17 stycznia 1901 roku spędziłam ćwierć godziny lub więcej, siedząc zupełnie nieruchomo przy słabym świetle z ołówkiem w dłoni, mając na celu dać sobie możliwość rozpoznania jakichkolwiek wrażeń, które mogłabym mieć. Kontynuowałam to codziennie. Jeśli moja uwaga była aktywnie zaangażowana w innym kierunku, ołówek się nie poruszał; jeśli próbowałam zająć moją uwagę czytaniem, ołówek jedynie produkował niektóre słowa z książki lub okazjonalnie kreślił znaki przypominające te na mosiężnym stoliku, na którym leżały ołówek i papier”. Te próby kontynuowano codziennie przez około dwa tygodnie, a tylko trzy próby zostały przeprowadzone w następnym miesiącu. Następnie, wznowiwszy eksperymenty, uzyskano pierwszy udany wynik. Poczułam silny impuls do zmiany pozycji ołówka i, „w odpowiedzi na impuls wzięłam ołówek między kciuk a pierwszy palec i po kilku bezsensownych słowach, zaczął szybko pisać po łacinie. Za pierwszym razem, 5 marca 1901 roku, moja ręka napisała około osiemdziesięciu słów prawie całkowicie po łacinie, ale chociaż słowa są kolejne i wydają się tworzyć frazy, i chociaż frazy wydają się zrozumiałe, nie ma ogólnego sensu w przekazie”.

Te wczesne próby skutkowały jedynie nonsensami, ale dzięki ciągłej „praktyce” pisanie stało się logicznym wyrazem pomysłów. „Całe frazy były zrozumiałe”, aż w końcu przekształciły się w rozbudowane kompozycje, pisane obojętnie po angielsku, łacinie i grece, przy czym eksperymentator miał doskonałą znajomość dwóch ostatnich języków. W zjawiskach tych pojawiały się również proste rysunki. Co ciekawe, chociaż pani Verrall doskonale znała francuski, stale śniła w tym języku i miała zwyczaj używać go absolutnie w wyimaginowanych rozmowach z samą sobą, w skrypcie nie było śladu tego języka. Osoba badana była całkowicie nieświadoma tego, co jej ręka pisała, chociaż zdarzało się, że dostrzegała słowo czy dwa, ale nigdy nie rozumiała, czy ma to sens w kontekście tego, co było przedtem. „W tych okolicznościach,” jak stwierdza raport, „widać, że chociaż w momencie pisania jestem świadoma, w jakim języku używa moja ręka, gdy skrypt jest zakończony, często nie mogę powiedzieć, zanim go przeczytam, jakiego języka użyto, ponieważ wspomnienie słów znika z niezwykłą szybkością.” Zazwyczaj w każdym eksperymencie pisanie kończyło się po zapełnieniu arkusza papieru, czyli od 70 do 90 słów, ale produkowano nawet do 265 słów. Treść pisania obejmowała wszelkiego rodzaju tematy; na przykład aluzje, opisy osób lub miejsc, napomnienia, wiadomości, wspomnienia, anegdoty, dyskursy filozoficzne i quasi-matematyczne, enigmatyczne lub orakularne wypowiedzi itp. Przy okazji produkowano wersy łacińskie i greckie, chociaż badany podmiot zwykle zaprzeczał jakiejkolwiek umiejętności pisania wersów angielskich.

Interesującym aspektem jest wpływ treści pisania na piszącego, pomimo jego nieświadomości tej treści. „Tak więc pewnego razu znalazłam łzy spływające po mojej twarzy, gdy pisanie się skończyło; treść najwyraźniej nawiązywała do dwóch moich przyjaciół, którzy zmarli w tragicznych okolicznościach.” Innym razem jej lewa ręka, która nie pisała, była bardzo zimna, i miała wspomnienie odczuwania bryzy po lewej stronie. Te obserwacje są zgodne z podobnymi zjawiskami często opisywanymi w nieprawidłowych stanach psychicznych, kiedy podświadome pomysły wywołują emocjonalne uczucia u podmiotu, czy to ekscytacji, depresji, czy strachu. W większości przypadków podczas pisania pani Verrall była w „całkowicie normalnym stanie”, chociaż często czuła senność, a kilka razy straciła świadomość otoczenia. Eksperymenty telepatyczne, z deklarowanym celem ustalenia, czy informacje nieznane piszącemu mogą być przekazywane przez pisanie automatyczne, okazały się praktycznie nieudane. Niepowodzenie tych eksperymentów telepatycznych ma szczególną wartość w uwolnieniu pisania automatycznego od jakiejkolwiek nadprzyrodzonej interpretacji i umieszczeniu go poza wątpliwością na podstawie odtwarzania przeszłych doświadczeń lub konstrukcji opartych na tych doświadczeniach.

Czasami towarzyszyły zjawiska współistniejące, takie jak „nagły impuls” do pisania (21 na 306 okazji) oraz uczucie zmęczenia i dyskomfortu w prawej ręce. Nie występowała jednak anestezja piszącej ręki ani żadna z intensywnych abstrakcji, z systematyzowaną anestezją wszystkich funkcji sensorycznych i motorycznych, która została zaobserwowana w automatyzmie histerycznym. W tych histerycznych przypadkach stan abstrakcji może być jednak tak głęboki, że niewiele lub nic nie pozostaje z przytomności na jawie. W takich okolicznościach formuje się rodzaj nowej, naprzemiennej osobowości, która to osobowość zajmuje się pisaniem. Prawdziwe ja staje się wtedy zaledwie wąskim automatyzmem, być może prawie całkowicie uśpionym, podczas gdy ja wtórne jest aktywne, całkowicie rozbudzone i inteligentne. Produkcja pisania automatycznego, podczas gdy podmiot był pogrążony w stanie głębokiej abstrakcji, została znaleziona w przypadku Beauchamp oraz w przypadku Mme. B. badanym przez Janeta. Do pewnego stopnia obecna była również w przypadku Lowella dotyczącym amnezji, chociaż tutaj pisanie składało się z samych fragmentów dysocjowanych doświadczeń.

Pisanie automatyczne to zjawisko o wielkiej wartości eksperymentalnej. Jest to jedna z najprostszych form dysocjacji umysłowej, a dzięki niej można łatwo badać takie kwestie, jak to, czy mamy do czynienia z samymi mechanicznymi powtórzeniami wcześniejszych doświadczeń czy z nieświadomymi działaniami towarzyszącymi myśleniu, a także czy te proste stany są niewykształconymi, naprzemiennymi osobowościami. Pisanie automatyczne pokazuje również, jak automatyzm i niezależna aktywność wchodzą w stany dysocjacji umysłowej. Mamy więc w pisaniu automatycznym nie tylko narzędzie do sondowania podświadomości, ale także prostą formę dowodu eksperymentalnego dla analizy wielu spornych kwestii.

Interpretowanie pisania automatycznego jako samego fizjologicznego procesu nerwowego bez ideacji jest niezgodne z zaobserwowanymi faktami, ponieważ reprodukowane są nie tylko zapisy wcześniejszych doświadczeń, ale także rozbudowane konstrukcje, rozumowania matematyczne, problemy arytmetyczne, nastroje, uczucia i emocje. Czasami pojawia się coś w rodzaju niedorozwiniętej wtórnej lub naprzemiennej osobowości, innym razem może zostać wytworzony rzekomo nowy język, jak w przypadku Hyslopa dotyczącym pani Smead oraz przypadku Flournoy’a dotyczącym Mile. Helene Smith. W obu tych ostatnich przypadkach były rzekome komunikaty z planetą Mars, wraz z utworzeniem rozbudowanego marsjańskiego języka.

W pisaniu automatycznym podmiot może być świadomy tego, co produkuje pisząca ręka, ale może też nie być tego świadomy, jednak we wszystkich przypadkach obserwuje się automatyzm i niezależną aktywność. Kryterium pisania automatycznego nie jest poczucie świadomości, lecz raczej niezależna aktywność świadomości, która wykonuje pisanie. Pisanie automatyczne może wystąpić w wielu stanach, w których dochodzi do rozszczepienia świadomości lub w których umysł podmiotu łatwo ulega dysocjacji. Osoby piszące automatycznie mogą wykazywać inne oznaki rozpadu psychicznego (takie jak wróżenie z kryształu) i stwierdzono również, że występuje to w osobowości mnogiej oraz w pewnych formach funkcjonalnej amnezji. W obu tych ostatnich przypadkach pisanie odtwarza doświadczenia, których podmiot nie może dobrowolnie przywołać do świadomości jako pamięci. Jednak zdolność do pisania automatycznego nie zawsze jest dowodem choroby, ponieważ zjawisko to może występować i zwiększać się poprzez praktykę u całkowicie normalnych i dobrze zrównoważonych osób.

Teraz, w eksperymentach pani Verrall, treść pisania nie reprezentowała mechanicznego powtórzenia poprzednich doświadczeń, jakie mogłyby być wykonane przez fizjologiczne automatyzmy procesów nerwowych bez towarzyszącej myśli, ale często były to rozbudowane kompozycje o oryginalnym charakterze. Dane przedstawione przez autorkę w tych obserwacjach mają ogromną wartość dla badania zjawisk podświadomych, ponieważ pokazują możliwości rozszczepienia świadomości i formowania dużych zorganizowanych systemów myśli podświadomych u zdrowych osób. Są to przykłady aktywności podświadomych w codziennym życiu, występujące u osób wolnych od przejawów jakiejkolwiek choroby.

Dane pani Verrall zatem zaprzeczają poglądowi utrzymywanemu przez niektórych akademickich psychologów, że zjawiska podświadome, takie jak tik i ruchy choreiformne, są produkowane jedynie przez fizjologiczne procesy nerwowe bez myślenia. Przyczyniają się one również do zrozumienia stanów nieprawidłowych, ponieważ mając na uwadze te normalne zjawiska, możemy łatwo zrozumieć, że kiedy pomysły podświadome mają niepożądany charakter, jak lękowe lub przerażające, czy odrażające idee lub doświadczenia, mogą one niekorzystnie wpływać na świadomość osobistą i cały organizm, oraz produkować zjawiska nieprawidłowe, takie jak występujące w histerii. Było to dobrze widoczne w histerycznym stanie panny F., która stanowi temat rozdziału VIII. Tutaj przerażające doświadczenie oddzieliło się od świadomości osobistej i spowodowało serię ataków histerycznych. Ataki te ustały dopiero, gdy z tych oddzielonych doświadczeń utworzona została synteza ze świadomością na jawie.

Teraz, we wszystkich eksperymentach pani Verrall, nie było niczego, co by wskazywało, że treść pisania automatycznego nie reprezentowała poprzedniej wiedzy i doświadczeń podmiotu. Najbardziej trafnym przykładem czystych konstrukcji o wysoko wyobraźniowym charakterze, pojawiających się w pisaniu automatycznym, jest widoczny w „Cyklu Marsjańskim” znanego przypadku Mile. Helene Smith, badanego przez Flournoy’a. Tutaj rzekoma nadprzyrodzona wiedza osobowości transowej była tak samo konstrukcją jak same komunikaty. Na przykład, w relacji pani Verrall, fakt, że aluzje do neoplatońskiej frazeologii pojawiły się w skrypcie przed przeczytaniem tych pisarzy, można dobrze wytłumaczyć na podstawie pośpiesznego, ale zapomnianego spojrzenia na ich dzieła, lub nawet na jakiś zapomniany esej.

Wiele z tego, co zostało powiedziane na temat mechanizmu pisania automatycznego, można zastosować do wróżenia z kryształu. Pomimo roli, jaką wróżenie z kryształu odgrywało w nekromancji i wschodnim mistycyzmie, nic nie może zostać odtworzone jako wizja kryształowa, które nie było już częścią osobistego doświadczenia, chociaż to doświadczenie mogło być dysocjowane. W produkcji tych wizji podmiot wpatruje się w kryształową kulę

*Zobacz Flournoy: „Od Indii do planety Mars”, str. 139-274.

i jednocześnie próbuje zachować umysł jako pustkę i wolny od zewnętrznych bodźców. Stan abstrakcji w ten sposób wywołany podczas wróżenia z kryształu „dotyka” doświadczeń podświadomych w ten sam sposób, co są one dotykane poprzez pisanie automatyczne.

Po krótkim czasie w krysztale pojawiają się pojedyncze lub złożone obrazy. Na początku są one zazwyczaj bardzo niejasne, ale później stają się bardziej wyraźne. Podobnie jak pisanie automatyczne, wizje kryształowe mogą mieć miejsce u normalnych osób, chociaż są produkowane z większą łatwością u osób, które mają nieprawidłową niestabilność lub są ofiarami patologicznego rozpadu osobowości. W przypadku Beauchamp, wizje kryształowe rzuciły znaczne światło na doświadczenia różnych osobowości. W jednym z naszych przypadków (pani Y.^), służyły jako urządzenie do reprodukowania niektórych incydentów z rozdzielonej osobowości.

Pani Y. wykazała cztery wielokrotne stany hipnotyczne, dla których była amnezją w swoim stanie na jawie. Wizje kryształowe u tej pacjentki były ożywieniem przeszłych doświadczeń. Niektóre z tych doświadczeń pacjentka pamiętała; inne mogły być przywołane tylko w hipnozie. Na przykład, w jednym ze stanów hipnotycznych, dla których nie było pamięci po przebudzeniu, reakcja emocjonalna była jedną z nienawiści i obrzydzenia. Kiedy

Zobacz rozdział o „Rozszczepieniu osobowości.”

wywołano wizję kryształową tego samego doświadczenia, reakcja emocjonalna była taka sama. Wydaje się, że bez względu na użyte urządzenie do syntezy, czy to hipnoza, czy wróżenie z kryształu, odtworzone wspomnienia były związane z pewnymi emocjami. Te emocje przyczepiły się do dysocjowanych doświadczeń, i kiedy te doświadczenia były ożywiane za pomocą któregokolwiek z metod, pojawiały się również związane z nimi emocje. Poniżej znajduje się częściowy zapis wizji kryształowych należących do dysocjowanych doświadczeń w życiu podmiotu, których szczegóły zostały podane w hipnozie i nie pamiętane po przebudzeniu.

• „Widzę, jak mój mąż mnie dusi, ten straszny człowiek mnie dusi, trzymając rękę na mojej szyi.”
• „Widzę dr. J. rozmawiającego ze mną. Jestem w jego biurze. To takie dziwne, że tam siedzę i wydaje mi się, że się śpieszę.”
• „Widzę mojego brata, chirurga w brytyjskiej armii. Właśnie wrócił z Birmy. Jest ubrany w szary garnitur i stoi obok mnie i mojej siostry. Jest obszyty czerwienią i ma wszystkie swoje odznaczenia. Scena rozgrywa się na plaży.”

Łatwość, z jaką wizje kryształowe były produkowane u panny Beauchamp, była jednym z dowodów na łatwość, z jaką dochodziło do rozpadu u tego podmiotu. Jeden z incydentów oferuje dobry przykład sposobu, w jaki doświadczenia podświadome mogą być reprodukowane jako wizje kryształowe. Raport przedstawia Chris i Miss Beauchamp jako różne osobowości tego samego podmiotu. Chris lub Sally była psotna, lubiąca zabawę i strojenie praktycznych żartów; podczas gdy Miss Beauchamp była spokojna, stateczna i skromna.

Podczas wywiadu z 1 maja, opisanego w ostatnim rozdziale, Chris zauważyła, że czuje zapach papierosa, który paliłem. Zaoferowałem jej jednego. Uradowana pomysłem, zaakceptowała, ale paliła papierosa bardzo niezgrabnie. Fakt, że palenie jest czymś absolutnie odrażającym dla gustu Miss Beauchamp, dodawał radości Chris. Jej zachowanie było takie, jak dziecka psocącego.

„Nie będzie zła” – śmiała się.
„Dlaczego?”
„Nie ma w zwyczaju palić papierosów. Ja będę palić.” Miss Beauchamp, gdy się obudziła, całkowicie nieświadoma tego, co robiła, skarżyła się na gorzki smak w ustach, ale nie mogła go zidentyfikować, a ja jej nie oświeciłem. Na następnym spotkaniu zauważyłem do Chris: „Czy to nie było zabawne, gdy Miss Beauchamp poczuła tytoń w ustach i nie wiedziała, co to jest?”

Chris śmiała się i myślała, że to był dobry żart. „Tak, myślała, że włożyłeś jej chininę do ust, ale nie odważyła się zapytać.” Ta uwaga, później zweryfikowana

„Rozszczepienie osobowości”, str. 54-56.

przez Miss Beauchamp, była jedną z wielu, które pokazywały, że Chris miała wiedzę o myślach Miss Beauchamp.

Kontynuacja tego epizodu była zabawna. W późniejszym okresie zajmowałem się eksperymentalnym badaniem wizji i w tym celu kazałem Miss Beauchamp (BI) spojrzeć w szkło, w którym widziała różne wizje jednego i drugiego rodzaju. Innymi słowy, zjawiska tak zwanych wizji kryształowych były łatwo produkowane, i okazała się doskonałym podmiotem. Te wizje były w większości reprodukcjami przeszłych doświadczeń. W jednym z eksperymentów była przerażona i zdumiona, gdy patrząc w kulę zobaczyła scenę z papierosem zrekonstruowaną we wszystkich szczegółach. Widziała siebie siedzącą na sofie-identycznej sofie, na której w tym momencie siedziała-palącą papierosy. Jej oczy, w wizji, były zamknięte. (Oczy Chrisa były zawsze zamknięte w tym czasie.) Było zabawne obserwować wyraz zdumienia i rozgoryczenia, z jakim patrzyła na siebie w tym bohemyjskim akcie. Oburzona odrzuciła ten fakt, deklarując, że to nieprawda i że nigdy w życiu nie paliła papierosa. Dziecinny wyraz jej twarzy w wizji-twarz Chrisa-który określiła jako „głupi” również ją irytował.

W innym przypadku pisania automatycznego, który obserwowałem osobiście, pierwsze próby podmiotu produkowały tylko rozrzucone i niezwiązane słowa. Jednak dzięki praktyce zdolność do pisania zwiększała się, a produkcje stawały się bardziej złożone, aż udało jej się nawiązać komunikację z rzekomym przewodnikiem. U tego podmiotu nie było ani abstrakcji, ani stanu transu i poczucie świadomości podczas pisania było prawie całkowite. Myśli zdawały się poprzedzać pisanie o ułamek sekundy, ale były automatyczne i niezależne od podmiotu. Nie miała kontroli nad tymi myślami ani nad ruchami ręki, która pisała. Bardzo ciekawe było obserwowanie tego podmiotu podczas tego procesu. Oczy miała szeroko otwarte, obserwując ołówek w poruszającej się dłoni. Czasami pisanie było słabe, ale przy innych okazjach ręka pisała szybko i z taką siłą, że często łamał się koniec ołówka lub drze się kartka papieru. W niektórych warunkach produkowane były tylko znaki i bazgroły; innym razem słowa i zdania. Jednak zazwyczaj nawet zdania były dość niejasne w swoim znaczeniu, podczas gdy jakiekolwiek rozbudowane konstrukcje były całkowicie nieobecne. Podmiot ten bardzo łatwo ulegał hipnozie i przy kilku okazjach, będąc w stanie normalnym, spontanicznie doświadczała poczucia nierealności. Te zjawiska w połączeniu z pisaniem automatycznym były dowodami na łatwość, z jaką dochodziło do dysocjacji umysłowej u tego podmiotu.

To pisanie automatyczne i wróżenie z kryształu są jedynie technicznymi narzędziami wykorzystywanymi w psychopatologii, za pomocą których można ożywić doświadczenia dawno zapomniane i niemożliwe do przypomnienia poprzez świadome wysiłki.

Czasami również, pisanie automatyczne może jedynie spełniać lub realizować życzenie podmiotu, tak samo jak w snach, co prowadzi do powstawania działań symptomatycznych. Interesującym przykładem spełnienia życzenia, który kiedyś obserwowałem osobiście, dotyczyło młodej kobiety, która kilkakrotnie próbowała się ze mną skontaktować, podczas gdy byłem na wakacjach. W przeszłości eksperymentowała nieco z planchette (mechanicznym urządzeniem do pisania automatycznego) i pewnego dnia postanowiła zapytać „instrument” o datę mojego powrotu. Ołówek wtedy uporczywie pisał cyfrę pięć, a następnie dodał „5 września”, co podmiot zinterpretował jako to, że wrócę tego dnia. Chociaż faktycznie wróciłem kilka dni wcześniej, nie odwiedziła mnie do 5 września, co po zapytaniu okazało się dla niej najbardziej dogodną datą. W ten sposób, poprzez swoje działania, zrealizowała swoje życzenie dogodności, życzenie, które zostało ujawnione jakiś czas wcześniej poprzez pisanie automatyczne.

źródło: part AUTOMATIC WRITING AND CRYSTAL GAZING from „ABNOEMAL PSTCHOLOGY” BY ISADOR H. CORIAT, M.D., New York 1921.