źródło: Poeta Rabindranath Tagore hymn „Sama”

“Szastry”  जलडमरूमध्य:  to sanskrycka nazwa dla księży lub kapłanów w hinduizmie. To słowo jest używane w kontekście religijnym i odnosi się do osób, które pełnią funkcje duchowe, prowadzą rytuały i studiują święte teksty

Witaj Wieszczu. – U stóp Twych my wieniec składamy.
Bo w Tobie Piękno Prawny przemawia najprościej:
Wiersze płyną, jak fale, wzdęte tchnieniem Brahmy,
A rytm ich bije tętnem serca Wszechboskości.

Jak żniwiarz kłosy pełne, dojrzałe i złote,
U żęte sierpem rzucasz kornie po za siebie,
Pewnością Twa nadzieja koi serc tęsknotę,
A nie masz łez goryczy w Twoim białym chlebie.

Kapłański w Tobie pokój: uciszasz szum burzy,
Pokory jesteś pełen, więc uczysz pokory.
Uzdrawiasz Winem Życia z Twych ofiarnych kruży Tych, których złudnej śmierci straszą w noc upiory.

Stygmaty myśl Twa jasna wyciska na duszy,
A ten kto się Twojemi pieśniami rozpieśni,
Przeczuwaniem zaświatów i zadrga i wzruszy,
I żałuje, że nie znał tych melodii wcześniej.

Zaliż Ci Dawid lutni użyczył psalmisty,
I dłonią Twojej dłoni dosiągnął przez wieki,
Iżeś taki słoneczny taki promienisty,
Taki nasz – Chrystusowy – blizki choć dateki.

Wielki Arju! My – Polska – wnuki Twej ojczyzny Smagani wśród przemocy obcych wpływów chłostą,
Twoim balsamem leczyć dziś pragniemy blizny
I za Prawdą iść Twoją, jako promień prostą.

Roman Rostworowski.
Józefów nad Wisłą, 30 marca 1921 r.

źródło: „Przegląd Teozoficzny”, rok I nr. 2, Warszawa 1921

Rabindranath Tagore (beng. রবীন্দ্রনাথ ঠাকুর, ur. 7 maja 1861 w Kalkucie, zm. 7 sierpnia 1941 tamże) – indyjski poeta, prozaik, filozof, kompozytor, malarz, pedagog, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (1913), pierwszej dla Hindusa, jak również dla Azjaty.  

Krytyka zachodniej kultury oświatowej według R. Tagore

Kategorie, które uniemożliwiają urzeczywistnienie ideału wychowania:

• • brak harmonii między indywidualnością a społeczeństwem (między jednostką a uniwersum)
  • brak harmonii między jednostką a naturą
  • traktowanie ludzkiej osoby fragmentarycznie
  • świat duchowy traktowany jako wydzielona nadbudowa właściwa świadomości elity
  • lekceważy i spłyca sens istnienia młodego człowieka, wydziedzicza go z potrzeby bezpośredniego kontaktu z wielorakimi formami świata i z naturalnej skłonności do porozumienia z uniwersaliami
  • zdominowana przez gromadzenie wiadomości, gdzie wszystko było odgórnie zaplanowanej zorganizowane oraz nie oczekiwano od nauczyciela wielkiej inwencji twórczej
  • ma suchą formę scjentyzmu
  • nie stanowi istoty życia
  • dyscyplina nie bierze pod uwagę indywidualności dziecka
  • praktykowanie zawładnięcia dzieckiem w imię jego „dobra” i pozbawianie go indywidualności, narzucanie dziecku świata dorosłych i ich potrzeb
  • nadmierne zaufanie do książek – jako drogi do powierzchownego przyswajania idei, pozbawionego niezależnego myślowego wysiłku i wyższej woli

Specyfika procesu wychowania według Tagorego

1. Wysuwanie na pierwszy plan percepcji emocjonalno-estetycznej oraz poznanie intuicyjne, przed poznaniem naukowym.
2. Kształtowanie charakteru i życia duchowego oraz, co za tym idzie, osiągnięcie wyzwolenia z bolesności życia, poznawanie siebie, nauka powściągliwości, opanowania pożądliwości wobec dobrobytu i prostego konsumpcyjnego stosunku do niego, poszanowanie w dziecku potrzeby wyrażania się, ekspresji.
3. Odkrywanie harmonii prawdy i piękna, wychowanie przez prawdę i dla prawdy absolutnej. Przezwyciężanie samoograniczenia, samodoskonalenie i nauka pokonywania trudów poznawania prawdy przez stosowanie wyrzeczeń i naturalnej inspiracji radości życiem.
4. Wychowanie powinno wyrastać z naturalnych kulturowych podstaw społeczności i kierować się ku wartościom scalającym kulturę indyjską. Plan etyczny – budowanie moralnego charakteru przez aktywność na rzecz domostwa i współzarządzania szkołą.
5. Krzewienie ideału miłości – nadrzędna wartość moralna, sprzyja głębszemu, bezpośredniemu wglądowi w esencję ludzkiej natury, poprzez miłość człowiek zwielokrotnia samego siebie (oparcie na wzorcach otwartości i prostoty).
6. Przezwyciężanie samoograniczenia, samodoskonalenie i nauka pokonywania trudów poznawania prawdy przez stosowanie wyrzeczeń i naturalnej inspiracji radości życiem.
7. Nauka pokory – chroni przed agresywną interpretacją mniemań o tym co dobre i przed jednostronnym identyfikowaniem twórczego działania z sukcesem.
8. Zacność życia – akcent na treści i formy, które sprzyjałyby rozwijaniu świadomej tożsamości kulturowej i umiejętności twórczego oraz samodzielnego rozwiązywania problemów społecznych.
9. Czerpanie radości z nauczania – jako wyraz doświadczania własnego życia duchowego i zrozumienia, że istnieje harmonia między ich życiem duchowym, prawdą i pięknem a życiem duchowym innych osób.
10. Specyfika środowiska, w jakim powinno się odbywać nauczanie – strefa neutralna, w bliskim kontakcie z naturą, z dala od osad i od niepożądanych zewnętrznych wpływów burzących spokój uczniów.
11. Uwzględnianie różnorodności doświadczeń – wspólnoty i samotności, aktywności i kontemplacji (nauka władania sobą)

Wybrane dzieła

• Żebraczka [Bhikharini] (1877)
• Opowieść o poecie [Kabi-Kahini] (1878)
• Wieczorne pieśni [Sandhya Sangeet] (1881)
• Poranne pieśni (1883)
• Złota łódź (1893)
• Przemijanie (1899)
• Pamięć (1902)
• Rozbicie (1905)
• Poczta (1911)
• Pieśni ofiarne (1912)
• Dom i świat (1915–1916)
• Noc ziszczenia (1922, Wydawnictwo Polskie, Lwów-Poznań, wydanie II, tom 2 Biblioteki Laureatów Nobla, tłumaczenie: Franciszek Mirandola)
• Wspomnienia. Błyski Bengalu (1923, tom 16 Biblioteki Laureatów Nobla; tłumaczenie: Jerzy Bandrowski)
• Głodne kamienie (zbiór opowiadań 1916 po angielsku, 1923 po polsku)

źródło: pl.wikipedia.org