{"id":7730,"date":"2022-11-17T14:46:48","date_gmt":"2022-11-17T13:46:48","guid":{"rendered":"https:\/\/tarot-marsylski.pl\/?p=7730"},"modified":"2022-11-17T14:47:32","modified_gmt":"2022-11-17T13:47:32","slug":"cis","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/tarot-marsylski.pl\/cis\/","title":{"rendered":"Cis"},"content":{"rendered":"

\u2009<\/span>1. Cis\u00a0(Taxus baccata)<\/i>\u00a0bywa wspominany czasem ju\u017c w dawnych glossach polskich (Rostafi\u0144ski, Symb. I 103), a w Polsce istnieje bardzo wiele nazw miejscowo\u015bci pochodz\u0105cych od cisa, \u015bwiadcz\u0105cych \u017ce niegdy\u015b by\u0142 on powszechny w ca\u0142ej Polsce zachodniej i \u015brodkowej (Kosmos LIII 60\u201461).<\/p>\n

\u2009<\/span>2. Cis ju\u017c w czasach piastowskich ma wielk\u0105 warto\u015b\u0107, poniewa\u017c z powodu twardo\u015bci drzewa s\u0142u\u017cy do wyrabiania \u0142uku, strza\u0142 i dzid. Niegdy\u015b w \u015bredniowieczu budowano z cisa domy w Nowos\u0105deckiem. W ludowych pie\u015bniach weselnych do dzi\u015b wspomina si\u0119 o cisowych domach, wrotach, skrzyniach, a szczeg\u00f3lnie o cisowym stole, oko\u0142o kt\u00f3rego panna m\u0142oda chodzi, bije czo\u0142em przed nim, a rozsypuje na nim w dziewiczy wiecz\u00f3r rut\u0119, z kt\u00f3rej potem wyplata si\u0119 wianki. (Gloger, OW 17, 22, 33, 47, 63\u201468). Dawniej w braku \u0142uczywa sosnowego o\u015bwietlano izby tak\u017ce \u0142uczywem cisowym. (Moszy\u0144ski, KLS I 589).
\n\u2009<\/span>3. Dawne \u017ar\u00f3d\u0142a polskie z XVI i XVII wieku podaj\u0105, \u017ce cie\u0144 cisa jest szkodliwy, mo\u017ce nabawi\u0107 choroby a nawet zabi\u0107. Powiadaj\u0105 tak zgodnie Crescentyn, Marcin z Urz\u0119dowa, Syre\u0144ski i Haur. (Zbi\u00f3r XVIII 14). R\u00f3wnie\u017c wedle wierze\u0144 ludowych li\u015bcie cisa maj\u0105 w\u0142asno\u015b\u0107 odurzaj\u0105c\u0105 i przy u\u017cyciu odwaru z nich mo\u017cna dosta\u0107 \u201eomany\u201c sza\u0142u, nieprzytomno\u015bci. Ga\u0142\u0105zki cisa u\u017cywa\u0142a m\u0142odzie\u017c do zdobienia kapeluszy, kt\u00f3ra to ozdoba odznacza\u0142a odwa\u017cnych. (Podhale). W dzie\u0144 Trzech Kr\u00f3li \u015bwi\u0119c\u0105 kawa\u0142ki cisa i okadzaj\u0105 nimi byd\u0142o (Pow. My\u015blenice i Nowy Targ). Cisina wchodzi w sk\u0142ad palmy na Niedziel\u0119 palmow\u0105 (Pow. Sanok, Dukla, \u017bywiec). W pow. Sanok lud okadza ga\u0142\u0105zkami cisiny chore byd\u0142o i odp\u0119dza nimi czarownice. (Lud XII 310) ko\u0142o\u00a0Dukli palmy z cisa stosuje si\u0119 tylko do okadzania koni, a naog\u00f3\u0142 s\u0142u\u017c\u0105 do odp\u0119dzania wszystkich nieszcz\u0119\u015b\u0107. Cis czasem jak np. w pow. \u017bywiec \u015bwi\u0119ci si\u0119 tak\u017ce na Matk\u0119 Bosk\u0105 Zieln\u0105. W Zakopanem (Pow. Nowy Targ) w wili\u0119 \u015bw. Jana Chrzciciela nakruszy si\u0119 zi\u00f3\u0142 z wiank\u00f3w \u015bwi\u0119conych w Bo\u017ce Cia\u0142o i daje z kawa\u0142kiem cisa wraz z sol\u0105 i m\u0105k\u0105 byd\u0142u w celu uchronienia go przed czarownicami, w\u015bcieklizn\u0105 i wszystkim z\u0142em. (Zbi\u00f3r VI 298). W Borach Tucholskich wtykaj\u0105 kobiety ga\u0142\u0105zki cisowe do plack\u00f3w \u015bwi\u0105tecznych. (Ziemia X 91).
\n\u2009<\/span>4. Cis a zw\u0142aszcza kora cisowa bywa u\u017cywana jako \u015brodek przeciw w\u015bciekli\u017anie. W Zakopanem w razie uk\u0105szenia przez w\u015bciek\u0142ego psa zalecaj\u0105 szybkie wyp\u0142ukanie rany zimn\u0105 wod\u0105, aby si\u0119 jad nie rozszed\u0142, po czym skrobie si\u0119 cis i przyk\u0142ada na to miejsce, napluwszy albo dawszy troch\u0119 wody. Odmienia si\u0119 do 9 razu, trzy razy na dzie\u0144. Z Polski mamy nadto wiele innych przyk\u0142ad\u00f3w, \u017ce stosuje si\u0119 cis przeciw w\u015bciekli\u017anie. (Pow. Cz\u0119stochowa, Kielce, Wielu\u0144, \u0141owicz, Warszawa, Mi\u0119dzyrzec, Polacy nad Niemnem, Wo\u0142y\u0144). Szczeg\u00f3lnie bywa cenione to drzewo, kt\u00f3re zosta\u0142o przywiezione z Cz\u0119stochowy, gdzie na Jasnej G\u00f3rze sprzedaj\u0105 je baby zielarki. Drzewem tym radz\u0105 kadzi\u0107 albo naskroba\u0107 i z chlebem da\u0107 pi\u0107. Czasem trociny cisowe daje si\u0119 z mlekiem jako lek przeciw w\u015bciekli\u017anie. (Pow. Rawa). W Kieleckiem m\u00f3wi si\u0119 o u\u0142amaniu ga\u0142\u0105zki cisowej nawet przy za\u017cegnywaniach w\u015bcieklizny. Lud czasem uwa\u017ca cis za uniwersalne lekarstwo, a odwarem leczy ko\u0142tun, zapuszczony w celu wyleczenia go\u015b\u0107ca. (Biecz).
\n\u2009<\/span>Nadto cis s\u0142u\u017cy cz\u0119sto do okadzania kr\u00f3w po ocieleniu, oraz po wyp\u0119dzeniu na pierwsz\u0105 wiosenn\u0105 pasz\u0119, w celu ochronienia byd\u0142a przed chorobami. Cis wchodz\u0105cy do palmy s\u0142u\u017cy p\u00f3\u017aniej do okadzania chorych koni i kr\u00f3w, oraz do odp\u0119dzania czarownic. (Pow. Sanok). W Ma\u0142opolsce Zach. wprawia si\u0119 kawa\u0142ki cisa do st\u0119pli od ma\u015blniczek. W pow. Nowy Targ okre\u015bla lud okadzania jako stosowane w tym celu, by ochroni\u0107 si\u0119 od zej\u015bcia z psem w\u015bciek\u0142ym. W pow. \u017bywiec uwa\u017cano, \u017ce py\u0142ek kwiatowy cisa jest szkodliwy dla owiec, gdyby go razem z powietrzem wdycha\u0142y i rzekomo dlatego te\u017c niszczono to drzewo.<\/p>\n

powr\u00f3t do spisu tre\u015bci<\/strong><\/em> \"\"<\/a><\/p>\n

 <\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

\u20091. Cis\u00a0(Taxus baccata)\u00a0bywa wspominany czasem ju\u017c w dawnych glossach polskich (Rostafi\u0144ski, Symb. I 103), a w Polsce istnieje bardzo wiele nazw miejscowo\u015bci pochodz\u0105cych od cisa, \u015bwiadcz\u0105cych \u017ce niegdy\u015b by\u0142 on powszechny w ca\u0142ej Polsce zachodniej i \u015brodkowej (Kosmos LIII 60\u201461).<\/p>\n","protected":false},"author":1,"featured_media":0,"comment_status":"closed","ping_status":"closed","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[2037],"tags":[],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/tarot-marsylski.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/7730"}],"collection":[{"href":"https:\/\/tarot-marsylski.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/tarot-marsylski.pl\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/tarot-marsylski.pl\/wp-json\/wp\/v2\/users\/1"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/tarot-marsylski.pl\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=7730"}],"version-history":[{"count":1,"href":"https:\/\/tarot-marsylski.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/7730\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":7731,"href":"https:\/\/tarot-marsylski.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/7730\/revisions\/7731"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/tarot-marsylski.pl\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=7730"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/tarot-marsylski.pl\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=7730"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/tarot-marsylski.pl\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=7730"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}