{"id":7724,"date":"2022-11-17T14:41:07","date_gmt":"2022-11-17T13:41:07","guid":{"rendered":"https:\/\/tarot-marsylski.pl\/?p=7724"},"modified":"2022-11-17T14:41:34","modified_gmt":"2022-11-17T13:41:34","slug":"osika","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/tarot-marsylski.pl\/osika\/","title":{"rendered":"Osika"},"content":{"rendered":"

1. Osika\u00a0(Populus tremula L.)<\/i>\u00a0wymieniana w dawnych glossach \u015bredniowiecznych jako\u00a0osica<\/i>\u00a0lub\u00a0osika<\/i>. (Rostafi\u0144ski, Symb. I 138). W gwarach znana te\u017c jako\u00a0osina<\/i>.
\n\u2009<\/span>2. Drewno by\u0142o dawniej u\u017cywane do niecenia ognia i mo\u017ce w zwi\u0105zku z tym \u0142\u0105cz\u0105 si\u0119 tak liczne wierzenia z tym drzewem. Bazie osiki s\u0142u\u017c\u0105 do wydobywania barwika na pisanki. Odwar tych bazi i a\u0142unu daje zielony barwik.
\n\u2009<\/span>3. Dr\u017c\u0105ce li\u015bcie wywo\u0142a\u0142y og\u00f3lne polskie powiedzenie \u201edr\u017ce\u0107 jak osika\u201c, oraz rozmaite opowie\u015bci ludowe o przyczynie dr\u017cenia tych li\u015bci. Najcz\u0119\u015bciej obja\u015bnia lud to tym, \u017ce na tym drzewie Judasz powiesi\u0142 si\u0119 (powszechnie zw\u0142aszcza w Ma\u0142opolsce), albo te\u017c chcia\u0142 si\u0119 powiesi\u0107, osika przera\u017cona nie przyj\u0119\u0142a go, wi\u0119c powiesi\u0142 si\u0119 na jarz\u0119binie, ale osika z tego l\u0119ku trz\u0119sie si\u0119 do dzisiaj (pow. My\u015blenice). Inne wyja\u015bnienie powiada, \u017ce osika trz\u0119sie si\u0119 za kar\u0119, gdy\u017c w obawie o siebie nie udzieli\u0142a schronienia Matce Boskiej i Jezusowi podczas ucieczki do Egiptu. W innych opowie\u015bciach trz\u0119sienie si\u0119 osiki powsta\u0142o na pami\u0105tk\u0119 dr\u017cenia Chrystusa na G\u00f3rze Oliwnej (pow. \u0141a\u0144cut) albo te\u017c jako ukaranie osiki za to, \u017ce gdy w chwili \u015bmierci Chrystusa wszystkie drzewa ucich\u0142y, jedna tylko osika porusza\u0142a li\u015b\u0107mi (pow. Tarnobrzeg i Nisko). Inne opowie\u015bci jakby pozostawa\u0142y w zwi\u0105zku z opowie\u015bciami o olszy, gdy\u017c obja\u015bniaj\u0105, \u017ce osika dr\u017cy od tego czasu, gdy schroni\u0142 si\u0119 na ni\u0105 przera\u017cony diabe\u0142 lub ch\u0142op w ucieczce przed wilkiem.
\n\u2009<\/span>Osika jest drzewem posiadaj\u0105cym czarodziejskie w\u0142a\u015bciwo\u015bci, dlatego pod tym drzewem nie mo\u017cna stawa\u0107, gdy grzmi, bo w nie najpr\u0119dzej grom uderzy (pow. Kielce). Osika jest drzewem, kt\u00f3re si\u0119 na \u015bw. Jana zatyka w strzechy i \u015bciany, ale tylko w Polsce p\u00f3\u0142n.-wsch. (wojew. wile\u0144skie, poleskie i wo\u0142y\u0144skie). Idzie tu mo\u017ce o ochron\u0119 przed czarownicami. W pow. Ropczyce radz\u0105 od \u015bw. \u0141ucji do Bo\u017cego Narodzenia przynosi\u0107 z lasu po ga\u0142\u0105zce osiki, potem te ga\u0142\u0105zki w dzie\u0144 B. Narodzenia zapali\u0107, a wtedy przyjdzie czarownica. W dawnych zapiskach spotyka si\u0119 te\u017c wiadomo\u015b\u0107, \u017ce znachor id\u0105cy rozpl\u0105ta\u0107 szkodliwy zakr\u0119t w \u017cycie, wywija nad g\u0142ow\u0105 trzema osikowymi drzewkami, nast\u0119pnie w miejscu, gdzie by\u0142 zakr\u0119t, zatyka je w ziemi\u0119 ostrymi ko\u0144cami na d\u00f3\u0142, a korzeniami do g\u00f3ry. Wog\u00f3le wedle ludu krakowskiego ga\u0142\u0119zie, ko\u0142y i patyki osikowe mia\u0142y przeciw duchom, strachom i mocy czartowskiej by\u0107 skuteczn\u0105 ochron\u0105. (Kolberg, Lud VII 132). Ko\u0142kiem osikowym przybijano diab\u0142u w ludzkiej postaci lub czarodziejowi po\u0142\u0119 do ziemi, a czarownic\u0119 za warkocz przybijano tym ko\u0142kiem, aby si\u0119 ju\u017c rusza\u0107 nie mog\u0142a. Takiego ko\u0142ka osikowego u\u017cywa si\u0119 tak\u017ce przeciw upiorom (Polska p\u00f3\u0142n.-wsch.), a podejrzanym o to zmar\u0142ym przebija si\u0119 serce, albo ucina g\u0142ow\u0119 i przybija do tu\u0142owia tym ko\u0142em. W formie \u0142agodniejszej widzimy to w pow. kartuskim, gdzie zmar\u0142emu k\u0142ad\u0105 na piersiach trzy krzy\u017cyki z osiny, aby zmar\u0142y jako wieszczy nie powsta\u0142 z mogi\u0142y i podczas snu nie ssa\u0142 krwi swym krewnym, przyprawiaj\u0105c ich o \u015bmier\u0107. Praktyki takie stosuje si\u0119 szczeg\u00f3lnie do ludzi zmar\u0142ych nienaturaln\u0105 \u015bmierci\u0105. W Che\u0142mskiem przebija si\u0119 samob\u00f3jcy gard\u0142o ko\u0142kiem osikowym, aby dusza nie b\u0142\u0105dzi\u0142a w ciele jako upi\u00f3r i nie niepokoi\u0142a pozosta\u0142ych przy \u017cyciu (Kolberg, Che\u0142m. II 141, 250). \u015arodkiem zaradczym przeciw czarowaniu owiec jest kawa\u0142 zw\u0142ok \u017cydowskich gotowanych w\u015br\u00f3d nocy na osikowym ogniu, po czym takim wywarem kropi si\u0119 chore owce. (\u017barki, Siewierz, Pilica). Przy pomocy osiki wykonywa si\u0119 tak\u017ce pewne\u00a0czary przeciw z\u0142odziejom. Na Mazowszu gdy wy\u015bwidruje si\u0119 osin\u0119 i wetknie do niej co\u015b z rzeczy, z kt\u00f3rych z\u0142odziej ukrad\u0142, trz\u0119sie z\u0142odziejem, podobnie si\u0119 dzieje, o ile kto\u015b zatnie na czczo w \u015bwi\u0119to osik\u0119 podczas dzwonienia.
\n\u2009<\/span>4. Febr\u0119 leczy si\u0119 przez wywiercenie \u015bwiderkiem dziurki w osice i zabicie tej dziurki ko\u0142eczkiem, febra zostaje wtedy w osice, a cz\u0142owiek zdr\u00f3w wraca do domu (pow. Ropczyce). W Ma\u0142opolsce Wschodniej robi si\u0119 dziurk\u0119 w drzewie, wk\u0142ada do niej p\u0119k w\u0142os\u00f3w, uci\u0119tych przy uszach, paznogcie uci\u0119te z r\u0105k i n\u00f3g, w\u0142osy z pod pazuchy i wko\u0144cu chuchaj\u0105 w ten otw\u00f3r trzykro\u0107 i silnie go ko\u0142kiem zabijaj\u0105, aby \u201ech\u0142odna\u201c nie wysz\u0142a i do chorego nie wr\u00f3ci\u0142a. W celu zabezpieczenia si\u0119 od cholery stawiaj\u0105 w czterech rogach wsi krzy\u017ce z drzewa osikowego, kt\u00f3re ucina si\u0119 w lesie bez mierzenia. Dop\u00f3ki krzy\u017ce sta\u0107 b\u0119d\u0105, dop\u00f3ty we wsi nie pojawi si\u0119 cholera.\u00a0(Pi\u0144cz\u00f3w).<\/span>\u00a0Popi\u00f3\u0142 z drzewa os. przyk\u0142ada si\u0119 do wrzodu, kt\u00f3ry pod wp\u0142ywem tego leku p\u0119ka. Kijem osinowym wygniata si\u0119 brzuch przy silnym wzd\u0119ciu. (Mi\u0119dzyrzec). W pow. olkuskim lecz\u0105 ko\u0142tun, wygotowuj\u0105c w wodzie 9 wierzcho\u0142k\u00f3w osiczyny, kt\u00f3r\u0105 smaruj\u0105 ca\u0142e cia\u0142o. Brodawki leczy si\u0119 sokiem p\u0142yn\u0105cym z gorej\u0105cej osiny, albo te\u017c przyk\u0142adaniem osikowego popio\u0142u. Tak\u017ce martwa kostka ginie pod popio\u0142em z kory osikowej (pow. Tarnobrzeg i Nisko). Natomiast ma\u0142ych dzieci nie k\u0105pie si\u0119 w li\u015bciach z drzew osikowych, boby si\u0119 im potem g\u0142owa trz\u0119s\u0142a jak osice.
\n\u2009<\/span>Rozmaite leki dla chorych owiec przygotowuje gu\u015blarz zawsze na osikowym ogniu. Chor\u0105 krow\u0119 mo\u017cna odrazu uleczy\u0107 przez zatkni\u0119cie nowego ko\u0142ka osikowego w to miejsce, gdzie krowa krwawo moczy\u0142a. Kora osikowa zmieszana z \u017cytni\u0105 m\u0105k\u0105 s\u0142u\u017cy do dezynfekowania mieszkania od pasorzyt\u00f3w. (Wile\u0144skie).
\n\u2009<\/span>5. Nawet w pie\u015bniach ludowych osika bywa zestawiana w rymie do nieuczciwych dziewcz\u0105t. (Krakowskie, Podhale).<\/p>\n

 <\/p>\n

powr\u00f3t do spisu tre\u015bci<\/strong><\/em> \"\"<\/a><\/p>\n

 <\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

1. Osika\u00a0(Populus tremula L.)\u00a0wymieniana w dawnych glossach \u015bredniowiecznych jako\u00a0osica\u00a0lub\u00a0osika. (Rostafi\u0144ski, Symb. I 138). W gwarach znana te\u017c jako\u00a0osina. \u20092. Drewno by\u0142o dawniej u\u017cywane do niecenia ognia i mo\u017ce w zwi\u0105zku z tym \u0142\u0105cz\u0105 si\u0119 tak liczne wierzenia z tym drzewem. … Czytaj dalej →<\/span><\/a><\/p>\n","protected":false},"author":1,"featured_media":0,"comment_status":"closed","ping_status":"closed","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[2037],"tags":[],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/tarot-marsylski.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/7724"}],"collection":[{"href":"https:\/\/tarot-marsylski.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/tarot-marsylski.pl\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/tarot-marsylski.pl\/wp-json\/wp\/v2\/users\/1"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/tarot-marsylski.pl\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=7724"}],"version-history":[{"count":2,"href":"https:\/\/tarot-marsylski.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/7724\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":7726,"href":"https:\/\/tarot-marsylski.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/7724\/revisions\/7726"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/tarot-marsylski.pl\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=7724"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/tarot-marsylski.pl\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=7724"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/tarot-marsylski.pl\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=7724"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}