Sekrety Tradycyjnych Chińskich Ćwiczeń

Opublikowany przez

Naturalna Domowa Opieka Zdrowotna: Sekrety Tradycyjnych Chińskich Ćwiczeń Terapeutycznych

Większość z nas fascynuje się dietami, lekami, zabiegami oraz metodami leczenia – czyli wszystkim, co jest zewnętrzne. Jednak można nauczyć się samodzielnie przywracać równowagę w swoim ciele… Kiedy równowaga zostaje zaburzona, pojawia się choroba, a leczenie medyczne przynosi jedynie częściowy i tymczasowy efekt, dopóki równowaga nie zostanie przywrócona.
– Taisen Deshimaru, Droga Zen do Sztuk Walki

Otrzymujemy wiele telefonów od ludzi pytających o najlepsze nowe urządzenia terapeutyczne lub o to, który suplement diety jest najlepszym ogólnym tonikiem zdrowotnym. Ponieważ jesteśmy wyłącznie fundacją badawczą i nie udzielamy porad medycznych, zwykle staram się skierować rozmowę na inne tory niż te, których nasi rozmówcy się spodziewają.

W przeszłości BSRF (Borderland Sciences Research Foundation) wydała szereg książek i materiałów wideo, które szczegółowo opisują proste ćwiczenia zdrowotne i kondycyjne, takie jak Pięć Rytuałów Odmładzających oraz 24-ruchowy Tai Chi Ch’uan. Powtarzałem to wielokrotnie: uważam, że bardziej niż jakiekolwiek „magiczne urządzenia” czy suplementy diety, to właśnie te proste ćwiczenia są kluczem do długiego i zdrowego życia.

Nie istnieją żadne pigułki, elektroniczne gadżety czy rzekome systemy dotleniające, które mogłyby się równać z potęgą starożytnych ćwiczeń terapeutycznych. Te ćwiczenia nie tylko pobudzają energię życiową (chi), ale także fizycznie dotleniają organizm, co – jak dowiedziono – przynosi ogromne korzyści w zapobieganiu chorobom oraz wspiera układ odpornościowy. Tlen jest bowiem pierwszą linią obrony układu immunologicznego i jest niezbędny do usuwania toksyn z organizmu.

Choć suplementacja i inne terapie wspomagające mogą przynieść pewne korzyści, powinny być one jedynie dodatkiem do zdrowego trybu życia opartego na regularnych ćwiczeniach.

Problem z tradycyjnymi metodami ćwiczeń

Głównym problemem związanym z tymi metodami ćwiczeń prozdrowotnych jest to, że w większości przypadków trzeba wstać z krzesła i zacząć działać. Wymaga to trochę więcej motywacji niż sięgnięcie po najnowszy suplement czy magiczne urządzenie, które ma zapewnić zdrowie bez wysiłku.

Jednak w tej serii artykułów, zatytułowanej Sekrety Tradycyjnych Chińskich Ćwiczeń Terapeutycznych, zobaczysz, jak łatwe i szybko działające mogą być te ćwiczenia. Dla osób zainteresowanych tzw. trybem życia przetrwania, wiedza i praktyka tych ćwiczeń okaże się znacznie skuteczniejszym przygotowaniem na trudne czasy niż jakiekolwiek inne alternatywy.

Starożytne chińskie ćwiczenia zdrowotne

Tradycyjne chińskie ćwiczenia zdrowotne, mające na celu zapewnienie długowieczności i zapobieganie chorobom, mają swoje korzenie w antyku. Fakt, że te tysiącletnie praktyki są nadal używane przez miliony ludzi, zwłaszcza w Chinach, dowodzi, że są one skuteczne.

Ta forma dbania o zdrowie obejmuje:

  • ćwiczenia oddechowe,
  • stretching,
  • relaksację mięśni,
  • ciosy i uniki bez kontaktu fizycznego (shadow boxing),
  • ćwiczenia Pięciu Zwierząt,
  • ćwiczenia Ośmiu Kawałków Jedwabiu (Eight Silken Brocades),
  • terapię masażem,
  • oraz inne proste praktyki, które omówimy w tej serii artykułów.

Większość z tych ćwiczeń jest uważana za elementy medycyny ludowej, gdyż są one praktykowane przez zwykłych ludzi. Wiele z nich – a być może nawet wszystkie – zostało również przebadanych klinicznie, a wyniki badań potwierdziły ich pozytywny wpływ na zdrowie.

Ci z was, którzy znają praktykę Qigong, od razu rozpoznają te ćwiczenia jako fundamentalne formy tej techniki.

W tej serii artykułów przedstawię podstawowe ćwiczenia, które zostały uproszczone, aby mogły być stosowane przez osoby w każdym wieku. Ich formy zaczerpnąłem z wielu źródeł, w tym z:

  • nowo przetłumaczonych materiałów,
  • współczesnych interpretacji zachodnich autorów,
  • a także z osobistych doświadczeń z tymi praktykami.

Od czego zaczynamy?

Zaczniemy tę serię od tradycyjnych ćwiczeń oddechowych, które są fundamentem wielu chińskich praktyk terapeutycznych.

Podsumowanie kluczowych punktów:

  1. Tradycyjne chińskie ćwiczenia terapeutyczne są skuteczną i sprawdzoną metodą poprawy zdrowia.
  2. Regularna praktyka takich ćwiczeń dotlenia organizm, wspiera układ odpornościowy i zapobiega wielu chorobom.
  3. Ćwiczenia te obejmują zarówno techniki oddechowe, jak i ćwiczenia fizyczne, które mogą być praktykowane przez osoby w każdym wieku.
  4. Wymagają one nieco więcej wysiłku niż korzystanie z suplementów lub nowoczesnych urządzeń, ale ich skuteczność jest niezrównana.

Zapraszam do poznania tych ćwiczeń krok po kroku w kolejnych częściach tej serii.

Pochodzenie i Wpływ Tradycyjnych Ćwiczeń Oddechowych

W starożytnych Chinach trening energii życiowej (lianqi) za pomocą ćwiczeń oddechowych stanowił nieodłączny element metod dbania o zdrowie, wzmacniania odporności organizmu, zapobiegania i leczenia chorób, a także rehabilitacji. Tradycyjna medycyna chińska szczególnie podkreśla znaczenie treningu energii życiowej jako podstawowego czynnika utrzymania dobrego zdrowia.

Pierwsza pisemna wzmianka o ćwiczeniach oddechowych znajduje się w dziele „Kanon Medycyny Wewnętrznej Żółtego Cesarza”, pochodzącym z IV wieku p.n.e.

Współcześnie, od 1973 roku, organizowane są międzynarodowe sympozja poświęcone ćwiczeniom oddechowym, które odbyły się m.in. w Pradze, Maroku oraz Toronto. W 1975 roku Uniwersytet Marsh w Szwajcarii przeprowadził kompleksowe badania nad skutecznością tych ćwiczeń.

Trzy główne elementy ćwiczeń oddechowych

Tradycyjne ćwiczenia oddechowe składają się z trzech głównych części:

  1. Dostosowanie postawy ciała (Adjusting the posture)
  2. Dostosowanie umysłu (Adjusting the mind)
  3. Dostosowanie oddechu (Adjusting the breathing)

Te trzy elementy współpracują ze sobą, oddziałując na cały organizm oraz wywierając pozytywny wpływ na poszczególne narządy wewnętrzne.

Wpływ ćwiczeń oddechowych na układy organizmu

Ćwiczenia oddechowe mają korzystny wpływ na:

  • układ nerwowy,
  • układ oddechowy,
  • układ trawienny,
  • układ sercowo-naczyniowy,
  • układ hormonalny (dokrewny).

Badania wykazały, że po wykonaniu ćwiczeń oddechowych następuje synchronizacja i wzrost napięcia elektrycznego (potencjałów) w różnych obszarach kory mózgowej, co można zaobserwować na elektroencefalogramie (EEG).

Eksperymenty przeprowadzone na osobach z nadciśnieniem tętniczym wykazały:

  • osłabienie reakcji układu współczulnego (odpowiedzialnego za reakcje stresowe),
  • oraz wzmocnienie reakcji układu przywspółczulnego (odpowiedzialnego za regenerację organizmu).

Wpływ na funkcje serca i krążenie krwi

Badania elektrokardiograficzne (EKG) wykazały, że u osób wykonujących ćwiczenia oddechowe:

  • tętno ulega znacznemu spowolnieniu,
  • co prowadzi do wzmocnienia funkcji serca.

Ćwiczenia te również:

  • rozszerzają naczynia włosowate,
  • poprawiają krążenie krwi,
  • oraz wzmacniają puls.

Wpływ na układ trawienny

Rytmiczne zmiany ciśnienia w jamie brzusznej, wywołane ruchami przepony, działają jak masaż na organy wewnętrzne, takie jak:

  • żołądek,
  • jelita,
  • wątroba,
  • pęcherzyk żółciowy,
  • oraz trzustka.

Efektem tego masażu jest:

  • zwiększenie perystaltyki przewodu pokarmowego (falowe skurcze mięśni przesuwające treść pokarmową),
  • zmniejszenie zastoju krwi w jamie brzusznej,
  • oraz poprawa funkcji trawiennych i wchłaniania pokarmu.

Wpływ na układ hormonalny i odpornościowy

Ćwiczenia oddechowe również:

  • obniżają poziom kortykosteroidów (hormonów stresu),
  • oraz obniżają poziom hormonów wzrostu,
    co wpływa na zmianę aktywności enzymatycznej i wzmacnia układ odpornościowy organizmu.

W przeprowadzonych eksperymentach wykazano także ciekawy efekt. U osób regularnie praktykujących ćwiczenia oddechowe zaobserwowano sygnały elektryczne o napięciu 30 mV, które można wykryć na odległość do 30 cm od opuszków palców za pomocą woltomierza. Tymczasem u osób, które nie praktykują takich ćwiczeń, nie zaobserwowano żadnych zmian elektrycznych.

Podsumowanie wpływu ćwiczeń oddechowych

Na podstawie powyższych wyników badań można stwierdzić, że ćwiczenia oddechowe:

  • wzmacniają odporność organizmu,
  • wyraźnie poprawiają funkcjonowanie układu immunologicznego,
  • oraz mają pozytywny wpływ na ogólną witalność organizmu.

Praktyczne metody ćwiczeń oddechowych

W dalszej części artykułu przejdziemy do prostych metod praktykowania ćwiczeń oddechowych, które każdy może zastosować w codziennym życiu.

Te techniki są dostosowane do osób w każdym wieku i mogą przynieść znaczną poprawę zdrowia, jeśli są regularnie stosowane.

Dostosowanie Postawy

Pierwszym krokiem w prawidłowym wykonywaniu ćwiczeń oddechowych jest dostosowanie postawy ciała. Mięśnie muszą być rozluźnione, ponieważ postawa odgrywa kluczową rolę w treningu energii życiowej (chi). Obserwując ruchy Tai Chi Ch’uan, można dostrzec, że konkretne pozycje ciała można porównać do indywidualnych „dostrojeń” organizmu – podobnie jak strojenie urządzenia radiowego, ale w sposób bardziej naturalny, ponieważ wykorzystuje się ciało jako instrument.

Poniżej omówione są dwie podstawowe pozycje, które każdy powinien być w stanie wykonać.

Pozycja siedząca (Rys. 1)

Po prostu usiądź prosto, najlepiej na krześle lub taborecie bez podłokietników.

Stopy powinny dotykać podłoża, nogi rozstawione, a kolana lekko ugięte.

Połóż ręce naturalnie na kolanach, opuść ramiona i rozluźnij klatkę piersiową.

Zamknij oczy i usta. Czubek języka powinien lekko dotykać podniebienia. Delikatnie się uśmiechnij.


Pozycja stojąca (Rys. 2) – tzw. „styl trzech kul”

Stań z nogami rozstawionymi na szerokość ramion, palce stóp lekko skierowane do środka.
Kolana lekko ugnij. Rozluźnij klatkę piersiową i uniesione ręce trzymaj na boki, tak aby łokcie były poniżej poziomu ramion.

Dłonie ułóż tak, jakbyś trzymał dużą kulę przed sobą, a każda ręka powinna być wygięta, jakbyś trzymał w niej mniejszą kulę.
Zamknij oczy i usta. Czubek języka dotyka podniebienia. Delikatnie się uśmiechnij.

Dostosowanie Umysłu

Dostosowanie umysłu do stanu spokoju jest podstawą wszystkich ćwiczeń oddechowych. Jest to forma medytacji.

Proste ćwiczenie polega na koncentracji umysłu na oddechu poprzez liczenie od 1 do 10 podczas każdego cyklu oddechowego (cykl składa się z jednego wdechu i jednego wydechu – w języku chińskim nazywa się to xi).

Kontynuuj to liczenie, aż osiągniesz stan całkowitego wyciszenia, w którym nic nie widzisz, nic nie słyszysz i nic nie myślisz – to moment wejścia w stan medytacji.

Dostosowanie Oddechu

Ponieważ oddech jest kluczowym elementem tego ćwiczenia, musimy przejść od zwykłego, płytkiego oddychania do głębokiego oddychania brzusznego.

Ten typ oddychania nazywany jest dan tian (丹田), co oznacza oddychanie do dolnego brzucha – obszaru znajdującego się tuż poniżej pępka.
Podczas głębokiego oddychania przepona przesuwa się w dół, a brzuch unosi się podczas wdechu i opada podczas wydechu.

Należy pamiętać, że:

  • Podczas wdechu przepona powinna obniżać się, a ściana brzucha powinna się unosić.
  • Podczas wydechu brzuch powinien opadać, a przepona powinna wracać do pierwotnego położenia.

Podstawowe Ćwiczenie Oddechowe

Poniżej znajduje się kolejność wykonywania podstawowego ćwiczenia oddechowego:

1. Przygotowanie

  • Wybierz ciche miejsce, najlepiej na świeżym powietrzu lub w dobrze wentylowanym pomieszczeniu.
  • Ubierz się w luźne ubranie.
  • Przed rozpoczęciem ćwiczeń odpocznij przez około 20 minut, aby osiągnąć stan relaksu.

2. Pozycja

  • Przyjmij jedną z dwóch omówionych wcześniej postaw (siedzącą lub stojącą).
  • Zrelaksuj całe ciało, zaczynając od czubka głowy i przesuwając się w dół do stóp, aż poczujesz naturalny komfort, a energia życiowa zacznie opadać do dan tian.

3. Oddychanie

  • Oddech powinien być naturalny i wygodny.
  • Licz każdy cykl oddechowy (jeden wdech + jeden wydech) i skupiaj uwagę na przepływie energii życiowej do dan tian.

4. Zakończenie

  • Ćwicz przez 5 do 10 minut, a z czasem wydłużaj sesje do 20-30 minut.
  • Nie przesadzaj z długością ćwiczeń.
  • Po zakończeniu ćwiczenia usiądź spokojnie przez kilka minut.
  • Złóż dłonie razem i delikatnie masuj okolice dan tian, wykonując okrężne ruchy zgodnie z ruchem wskazówek zegara przez około 30 obrotów.
  • Następnie zmień kierunek masowania na przeciwny i wykonaj kolejne 30 obrotów.

Normalne i Nienormalne Reakcje

Podstawowe ćwiczenie oddechowe pomaga w wielu schorzeniach, takich jak:

  • nadciśnienie tętnicze,
  • miażdżyca naczyń wieńcowych,
  • reumatoidalne zapalenie stawów,
  • przewlekłe zapalenie oskrzeli,
  • rozedma płuc,
  • przewlekłe zapalenie żołądka,
  • problemy z przełykiem,
  • nerwice,
  • bezsenność.

Normalne reakcje

  1. Wzrost produkcji śliny – wynika z kontaktu języka z podniebieniem. Uważa się, że ślina pomaga w trawieniu i zapobiega problemom żołądkowym.
  2. Wzrost energii życiowej.
  3. Poprawa jakości snu.
  4. Lekki wzrost temperatury ciała i łagodne pocenie się.
  5. Przyspieszenie metabolizmu – paznokcie i włosy mogą szybciej rosnąć.

Nie wszyscy doświadczą tych reakcji. Niektóre osoby mogą odczuć jedynie niektóre z nich, a inne nie odczują żadnych reakcji. Nie należy ich wymuszać.

Nienormalne reakcje

  1. Zawroty głowy lub ból głowy – mogą być spowodowane niedostatecznym rozluźnieniem mięśni lub rozpraszającymi myślami.
  2. Wzdęcia brzucha – pojawiają się, gdy osoba próbuje wymuszać oddech zamiast oddychać naturalnie.
  3. Zmęczenie – spowodowane zbyt napiętą postawą.
  4. Ból pleców – pojawia się, gdy klatka piersiowa jest zbyt wypięta. Oddychaj naturalnie.

Regularna praktyka pozwala wyeliminować większość nienormalnych reakcji. Spokój umysłu i prawidłowe techniki są kluczem do sukcesu.

W kolejnym artykule omówimy ćwiczenia łączące ruch z oddechem, zwane daoyin.

źródło: Natural Home Healthcare: The Secrets of Traditional Chinese Therapeutic Exercises M. Theroux;  THE JOURNAL OF BORDERLAND RESEARCH 1st Quarter 2000.

Taisen Deshimaru – autor książki „Droga Zen do Sztuk Walki”

Taisen Deshimaru (1914-1982) był japońskim mistrzem Zen, który odegrał kluczową rolę w rozpowszechnieniu praktyk Zen w Europie, zwłaszcza we Francji. Jako uczeń Kodo Sawakiego, jednego z najbardziej znanych mistrzów Zen XX wieku, Deshimaru otrzymał pełne przekazywanie Dharmy (shiho) i wyruszył na Zachód, aby dzielić się naukami Zen.

Deshimaru przybył do Francji w 1967 roku i szybko zyskał dużą liczbę uczniów. Założył Europejską Sanghę Zen oraz zainicjował Międzynarodowe Zgromadzenie Zen (AZI). Dzięki swojej pracy Deshimaru jest uważany za jedną z najważniejszych postaci w historii Zen na Zachodzie.

O książce „Droga Zen do Sztuk Walki”

Oryginalny tytuł: „La Voie du Zen dans les Arts Martiaux”
Pierwsze wydanie: 1977
Wydawnictwo: Arkana (różne wydania i tłumaczenia)

Książka jest połączeniem filozofii Zen i tradycyjnych japońskich sztuk walki (budo). Deshimaru pokazuje, że prawdziwa praktyka sztuk walki nie polega jedynie na fizycznej sprawności i technikach, ale przede wszystkim na rozwoju umysłu, dyscypliny i duchowej równowagi.

Deshimaru opisuje filozofię Zen jako integralną część sztuk walki, takich jak:

  • Karate
  • Kendo
  • Judo
  • Aikido

Zen jest przedstawiany jako narzędzie, które pozwala wojownikowi osiągnąć stan umysłu pełnej obecności, skupienia i wewnętrznego spokoju. Książka omawia koncepcje takie jak:

  • Zanshin (stan czujności i świadomości)
  • Mushin (umysł bez przywiązania i myśli)
  • Fudoshin (niewzruszony umysł)

Główne przesłanie książki

  1. Sztuki walki to więcej niż walka
    Deshimaru przekonuje, że prawdziwy wojownik nie walczy jedynie z przeciwnikiem, ale przede wszystkim z własnym ego, strachem i ignorancją. Praktyka sztuk walki powinna prowadzić do samopoznania i duchowej przemiany.
  2. Zen jest niezbędny dla budo
    Zen uczy, jak osiągnąć stan pełnej świadomości chwili obecnej, co jest kluczowe w sztukach walki. Wojownik musi działać intuicyjnie, bez wahania i myślenia o rezultacie.
  3. Oddychanie i postawa
    Duży nacisk w książce kładzie się na odpowiednie oddychanie oraz postawę ciała. Deshimaru podkreśla znaczenie praktyki zazen (medytacji siedzącej) dla rozwinięcia spokoju umysłu i wewnętrznej harmonii.
  4. Sztuki walki jako sposób na życie
    Deshimaru postrzega sztuki walki jako drogę życia (do). Nie chodzi jedynie o umiejętność samoobrony, ale o rozwój charakteru, moralności i duchowej mądrości.

Najważniejsze cytaty z książki

  • „Nie chodzi o wygraną czy przegraną, lecz o wewnętrzne zwycięstwo nad samym sobą.”
  • „W prawdziwych sztukach walki przeciwnik nie istnieje. Istniejesz tylko ty sam.”
  • „Zen nie jest teorią ani filozofią, lecz praktyką. Przez praktykę dochodzi się do poznania siebie.”

Filozofia Zen i sztuki walki według Deshimaru

Deshimaru widział praktykę Zen jako kluczowy element budo, bez którego sztuki walki tracą swoje duchowe znaczenie. Twierdził, że bez Zen sztuki walki stają się jedynie sportem lub narzędziem przemocy, podczas gdy z Zen przekształcają się w drogę samodoskonalenia.

Podkreślał, że prawdziwy mistrz sztuk walki powinien kierować się zasadami Zen w codziennym życiu:

  • Harmonia ciała i umysłu
  • Akceptacja chwili obecnej
  • Spokój wewnętrzny w obliczu wyzwań i konfliktów

Znaczenie książki dla współczesnych praktyków sztuk walki

„Droga Zen do Sztuk Walki” jest jednym z najważniejszych tekstów łączących filozofię Zen i praktykę sztuk walki. Jest ceniona zarówno przez praktyków budo, jak i osoby zainteresowane duchowym rozwojem. Książka pokazuje, że prawdziwa siła pochodzi z opanowania umysłu, a nie z fizycznej przewagi.

Deshimaru podkreśla, że nie chodzi o zwycięstwo nad przeciwnikiem, ale o pokonanie własnych słabości. To podejście znajduje zastosowanie nie tylko w dojo, ale także w codziennym życiu.

Podsumowanie książki

  • Autor: Taisen Deshimaru
  • Tytuł: „Droga Zen do Sztuk Walki”
  • Temat: Połączenie filozofii Zen z tradycyjnymi japońskimi sztukami walki
  • Kluczowe koncepcje: Zanshin, Mushin, Fudoshin
  • Przesłanie: Sztuki walki są drogą do duchowego rozwoju i wewnętrznego spokoju

Dla kogo jest ta książka?

Książka jest polecana dla:

  • Praktyków sztuk walki, którzy chcą zgłębić ich duchowy wymiar.
  • Osób zainteresowanych filozofią Zen i medytacją.
  • Każdego, kto chce pracować nad opanowaniem umysłu i samodoskonaleniem.

Jeśli jesteś zainteresowany filozofią Zen, rozwojem duchowym lub praktyką sztuk walki, książka Deshimaru jest niezastąpionym źródłem wiedzy. Pokazuje, że prawdziwa siła leży nie w sile fizycznej, lecz w spokoju umysłu i harmonii wewnętrznej.