Thomas Chatterton jest opisywany jako najbardziej tajemnicza postać świata literackiego. Urodził się w 1752 roku i miał zaledwie piętnaście lat, kiedy udało mu się oszukać wielu z najlepszych uczonych Anglii swoimi niezwykłymi pergaminami, które twierdził, że zostały napisane kilka wieków wcześniej. Nie wydaje się, aby istniało rozsądne wyjaśnienie dla kariery tego niezwykłego i genialnego chłopca. Całe jego życie stanowi trudny do rozwiązania problem, choć ogólnie przyjmuje się, że był on obdarzony przedwczesnym geniuszem.

Uważa się, że Chatterton wpadł na pomysł swoich literackich oszustw, odkrywając kilka pergaminów z XV wieku w kościele Św. Marii Redcliffe w Bristolu, w Anglii, gdzie się urodził. Chłopiec patrzył na te dokumenty z niezwykłą ciekawością i próbował je rozszyfrować. Było to możliwe, ponieważ jego wuj był kościelnym w tej świątyni.

Stare pergaminy odkryte w kościele Św. Marii były nieliczne, ale wywołały spore poruszenie wśród historyków i literatów, co zainspirowało Chattertona do zwiększenia liczby tych wczesnych zapisów. Aby osiągnąć ten cel, był zmuszony wymyślić odpowiednie pochodzenie dla fabrykowanych przez siebie rękopisów. Stworzył postać Thomasa Rowleya, XV-wiecznego mnicha. Po stworzeniu tej fikcyjnej postaci przypisał mu kilka krótkich poematów i fragmentów historii. Chatterton gruntownie badał litery i ortografię, które wyróżniały oryginalne pergaminy. Następnie przetransponował własne pisma na ten starożytny styl, a potem tak umiejętnie postarzał i uszkodził pergaminy, że wyglądały na autentycznie wiekowe. Chatterton pokazywał swoje fałszerstwa, a może bardziej trafnie, oszustwa, w Bristolu, gdzie wzbudzały one duże zainteresowanie.

Warto przy okazji zauważyć, że fabrykacje, zwłaszcza te wierszowane, wyróżniały się wyjątkową jakością poetycką. Krążyły plotki, że Thomas Rowley był największym angielskim poetą przed Szekspirem. Ożywiony sukcesem, jaki osiągnął lokalnie, Chatterton postanowił wysłać zbiór wierszy Rowleya do Londynu, adresując je do Sir Horace’a Walpole’a, który był nie tylko wybitną postacią literacką, ale także znaczącym mężem stanu Anglii. Podobno Walpole czytał te wiersze z ogromnym zachwytem. Chwalił je pod niebiosa, wyłącznie na podstawie ich jakości, i był gotów ogłosić się współodkrywcą rzadkich rękopisów z minionych wieków. Co oczywiste, najlepsi intelektualiści Anglii byli gotowi podążyć za decyzją Walpole’a.

Oszustwo w wierszach Rowleya odkrył jednak poeta Thomas Gray. Gray nie był tylko poetą, ale także uczonym, krytykiem literackim i antykwariuszem. Poświęcił wiele czasu na badanie wczesnej poezji angielskiej i dzięki swojej rozległej wiedzy wykrył różne nieścisłości w twórczości Chattertona i uznał je za dzieła współczesnego pisarza. Kiedy to zwrócono uwagę Walpole’owi, ten słusznie się oburzył i nazwał chłopca zwykłym oszustem. W ogólnym zamieszaniu nikt nie dostrzegł niesamowitego talentu chłopca. Chatterton jednak nie zniechęcił się furią krytyki Walpole’a i innych, i w wieku szesnastu lat pojechał do Londynu z nadzieją na zrobienie kariery literackiej pod własnym nazwiskiem. Przybył do wielkiego miasta z mniej niż pięcioma funtami w kieszeni i ze złą reputacją. Pomimo udowodnionego geniuszu, nie był w stanie znaleźć żadnej pracy, dzięki której mógłby się utrzymać. Mieszkał na strychu, żywiąc się chlebem i wodą, a w niektóre dni nie miał nic do jedzenia.

Chatterton wydawał drobne pieniądze, które czasami udawało mu się zarobić dzięki swoim literackim umiejętnościom, na prezenty dla matki, zamiast na jedzenie i ubrania dla siebie. Pisał całą noc przy świecach, a w ciągu dnia przemierzał ulice Londynu, bezskutecznie próbując sprzedać swoje wiersze lub satyry. Naprawdę wspaniałe utwory, które tworzył w tym okresie, nie były doceniane i rzadko przyjmowane. W końcu, w sierpniu 1770 roku, w wieku siedemnastu lat, popełnił samobójstwo, wydając swoje ostatnie pieniądze na arsen. Następnego ranka znaleziono go martwego na poddaszu, a jego niesprzedane rękopisy były porozrzucane po podłodze, podarte na strzępy. Nawet dziś imię Chattertona jest owiane cieniem z powodu tego nieszczęśliwego czynu. Jednak jest on uznawany za jednego z najbardziej wszechstronnych i utalentowanych poetów angielskich.

źródło: The Rowley Parchments; HORIZON, Wiosna 1955.