autor: GEMINI. tytuł: METODOLOGJA.
(Jedność i analogia).
Jak wskazuje nazwa, Metodologja jest to nauka o metodach krytycznego badania. Różnica między Metodologią, częścią logiki w filozofii oficjalnej i Metodologią w tradycji okultystycznej polega na tem, że pierwsza przyjąwszy za podstawę dowolne metody badania, dochodzi do mniej lub więcej logicznych konkluzji, druga musi opierać się na niewzruszonych zasadach, które są ogólną podstawą dla filozofii okultystycznej.
Temi zasadniczemi postulatami jest: prawo jedności, prawo analogji i prawo ograniczoności poznania; to ostatnie uwarunkowane jest zakresem zgłębienia praw, jedności i analogji.

Jakiż zakres poznania w arkanie „Aleph” zawierają prawa jedności i analogji ?

W ogólnym pojęciu możemy przyjąć: Istotą wszelkiej zjawiskowej różnorodności i zmienności jest jedną przyczyną, jedna substancja i jeden proces stawiania się, albo jednością danego zjawiska może być przyczyna, lub substancja, lub proces stawiania się.
Lecz zjawiska podlegają gradacji, znaczy, że i przyczyny zjawisk dzielą się na wyższe i niższe. Niższe neutralizują się w wyższych, kresem zaś neutralizacji jest przyczyna Absolutu-Praprzyczyna.

Jeżeli weźmiemy substancjonalność jako jedność zjawiskową i będziemy rozumować jak w procesie przyczyny, to dojdziemy do konkluzji, że substancja będąc w poznaniu planu fizycznego jednością zjawiskową, w wyższym planie rozkłada się na różnorodne elementa o wartości naturalnej danego planu, które podporządkują się swej substancjonalnej jedności w planie wyższym; ta zaś, dla jeszcze wyższego planu, jest tylko znowu jednością zjawiskowa i tak dalej aż dojdziemy do Absolutu czyli Prasubstancji.

UWAGA: (Należy odróżnić substancję od materji. Cóż wiec jest substancją w zjawisku? Substancja jest to, od czego są zależne wszelkie cechy zjawiska, co stanowi jego istotę, czyli jest to rzeczywista istność zjawiska, albo jedyna realność zjawiska). W procesie stawania się, również to co w planie niższym będzie istota jedności, to w wyższym planie jest tylko zjawiskiem natury wyższej, aż zneutralizuje się w pierwszym cyklu stawania się.

Z powyższego prawa jedności, samo przez się wyłania się i prawo analogji. Jakież więc pojęcie obejmuje analogja? Analogja uczy:

1. Jest jedna absolutna przyczyna, z której powstaje wszelka przyczynowość zjawiskowa. Znaczy to, że przyczyna dla danego zjawiska (skutku) w planie fizycznym jest w planie astralnym, tylko skutkiem tj. zjawiskiem przyczyny planu mentalnego. Działalność przyczyny jest ustaloną przez Absolut w schemacie procesu stawania się.
2. Jest jedna absolutna substancja, z której powstaje wszelka substancjonalność zjawiskowa. Znaczy, że substancja planu fizycznego jest zjawiskiem w pianie astralnym – czyli jednością zjawiskową planu fizycznego.

Z powyższego można określić, że prawo analogji obejmuje Absolut jako źródło Praprzyczyny, Pra-substancji i Pra-procesu stawania się, które to w gradacjach planu wyłaniają jedność absolutną ta zaś jedność zjawiskową.

Jakiż stosunek zachodzi pomiędzy Pra-przyczyną, Pra-substancją i Pra-procesem stawania się. Otóż Praprzyczyna jest tem samem co Pra-substancja w Pra-procesie stawania się.

Analogja więc wyjaśnia bezwzględność idei jedności, która jest pojęciem o Absolucie w metafizycznym poznaniu.

Prawo ograniczonności poznania wyjaśnia zgłębienie dwóch pierwszych postulatów. Arkan wtajemniczenia Aleph obejmuje tylko tajemnicę jedności (prawo analogji wyjaśnia szczegółowo arkan drugi).

Aby zrozumieć istotę teorji hermetycznego poznania, na-leży wyrobić w sobie jasne pojęcie o duchu metody. Do tego celu prowadzi przedewszystkiem gruntowne zrozumienie zasadniczych praw danej metody. W ten sposób ugruntowane pojęcie i zrozumienie zasad metody pozwala nam na swobodne i praktyczne orientowanie się w różnorodności zjawiskowej.

Pierwszym więc zasadniczym prawem, jest prawo jedności czyli prawo Monizmu. Jakaż jest istota prawa jedności? Pojęcie jedności możemy rozłożyć na dwa zasadnicze pojęcia:

1. jest to pojęcie o jedności elementarnej lub koncentrycznej;
2. jest to pojęcie o jedności absolutnej.

Jednością elementarną lub prawo jedności koncentrycznej jest podstawą każdego konkretnego zjawiska lub przedmiotu w danym planie, albo inaczej, jest to substancja lub koncentryczny punkt istoty każdego zjawiska w określonym planie.

Np. Substancja czyli koncentryczny punkt istoty konia jest neutralizacja materji i siły życiowej konia.

Koncentrycznym punktem Makrokosmusu jest Mikrokosmos tj. człowiek czyli neutralizacja ducha i materji.

Pojęcie o jedności absolutnej określa analogja, wyjaśniając bezwzględność idei jasności.

Mając już pewne ugruntowane pojęcie o jedności elementarnej czyli o prawie jedności koncentrycznej, jak również o jedności absolutnej, możemy te pojęcia objaśnić z punktu metodologicznego, tj. zbadać je za pomocą przyjętej metody.

Każde zjawisko w pierwszej chwili wywiera na zmysły ludzkie wrażenie całości — zjawiskowej jedności; przez co jest możliwość rozsegregowania pojęć na gatunki zjawiskowości, to znaczy, że w pojęciu o danym zjawisku mieszczą się wszystkie jego charakterystyczne cechy i właściwości, które pozwalają nam odrazu wymienione zjawisko umieścić we właściwym szeregu zjawisk, zasadniczo różnym od szeregu innych zjawisk.

Przykład: Koń daje nam w naszej świadomości pojęcie całości zjawiskowe, o takich właściwościach, które od razu pozwalają nam zaliczyć go do odpowiedniego gatunku zjawisk

Lecz jest to pojęcie, jakie uświadamiamy sobie w pierwszej chwili pod wrażeniem zjawiska konia. Jeżeli zaś będziemy analizować to zjawisko, to rozłożymy je na szereg różnorodności, jak mięśnie, szkielet, system nerwowy i t. d. i każde z nich będzie w nas/ej ^świadomości wywierać znowu wrażenie jedności zjawiskowej, która znów przez analizę możemy rozłożyć na różnorodne składniki swego rodzaju jedności zjawiskowej i t. d aż dojdziemy do kresu zwanego w nauce oficjalnej Atomem. Lecz czy ta drogą wyczerpaliśmy jedność zjawiskową, czy doszliśmy do pojęcia o pierwiastku substancji? Nie, bo to, co nauka oficjalna podaje nam jako pojęcie o substancji, to jest Atom lub komórka również składa się z pierwiastku aktywnego -to jest siły i pasywnego to jest materji lub siły dynamicznej o której nauka ma tylko elementarne pojęcie.

Z powyższego widać, że substancja planu fizycznego nie stanowi zjawiskowej jedności gatunku zjawiska lub przedmiotu, gdyż analiza planu fizycznego uważa, że całość zjawiskowej jedności tworzy się z neutralizacji substancji pierwiastkowej w umyśle obserwatora. Żeby ustalić w sobie pojęcie o substancji jako niepodzielnej monady, musimy wkroczyć w metafizykę.

Okultyzm uznaje, że całość, zjawiskowej jedności też tworzy się przez neutralizację substancji pierwiastkowej, lecz neutralizację tę wywołuje połączenie czynników akcedentalnych otoczenia i doboru naturalnego tj. czynników nie dających się odczuć zmysłami planu fizycznego z prawem konieczności merkurjalnej; to ostatnie działa dynamicznie.

źródło: „Odrodzenie” Lipiec 1925