Marian Grużewski
Artysta i medium
Urodzony w roku 1896 w dobrach rodzinnych w Wilnie, już od najmłodszych lat doświadczał zjawisk mediumicznych: wrażeń słuchowych, głosów niewidzialnych postaci, wizji, stanów letargicznych. W domu, gdzie mieszkał, otoczenie też widziało najróżnorodniejsze zjawiska: postacie widm, słyszano stukania, głosy itp.
Ze względu na słabe zdrowie nie mógł się systematycznie uczyć w szkołach, a wychowywał się i kształcił głównie w domu. Za czasów okupacji niemieckiej został zaproszony do kółka spirytystycznego, gdzie podczas seansów ujawniły się pierwsze objawy materializacyjne. W latach 1916-1918 objawy te doszły do najwyższego rozwoju: materializacja rąk, postaci, aporty itp. Rozwinęły się do tego stopnia, że w biały dzień, bez żadnych seansów, powtarzały się te zjawiska i były widzialne dla otoczenia Grużewskiego. W tych latach zetknął się Grużewski z okultystami wtajemniczonymi w Indiach i pod ich wpływem zaczął sam studiować ezoteryzm, przyjmując dewizę, że media koniecznie winny być wtajemniczone.
Zapoznaje się wówczas Grużewski ze sposobem zapadania w trans mediumiczny zgodnie z tradycją ezoteryczną, stosując odpowiedni system oddychania.
Dzięki temu opanowuje swą wrażliwość mediumiczną i pogrąża się w trans zależnie od swej woli. Po obudzeniu się prawie zupełnie nie odczuwa zmęczenia nerwowego ani fizycznego i chociaż w późniejszym czasie prawie codziennie seansuje, zdobywa coraz większą równowagę psychiczną.
Pod koniec 1918 roku z powodu ujemnego wpływu seansów materializacyjnych na zdrowie, oddaje się wyłącznie produkcjom psychicznym. Następuje cały szereg rewelacji z dziedzin naukowych, miewa odczyty w transie na zadawane tematy oraz improwizuje wierszem.
W roku 1919 na jednym z seansów podczas transu zażądał farb i płótna do malowania i w ten sposób powstał jego pierwszy obraz transowy, przedstawiający portret ducha Adama Mickiewicza. W roku 1920 w czasie inwazji bolszewickiej przebywał w Warszawie, gdzie dzięki p. Prosperowi Szmurle został wprowadzony do Towarzystwa Metapsychicznego i tam zainteresował liczne towarzystwo swoimi niezwykłymi zdolnościami. Wydelegowana komisja spośród członków tego towarzystwa, w której jako ekspert występował artysta malarz p. Marian Wawrzyniecki, odbyła cały szereg seansów. Protokoły tej komisji znajdują się w Warszawskim Towarzystwie Badań Psychicznych.
Idąc za radą panów: Wawrzynieckiego, Edwarda Trojanowskiego i Wincentego Trojanowskiego, Grużewski postanowił zorganizować pierwszą wystawę transowych produkcji. W roku 1921 pod protektoratem prof. Trojanowskiego otwarta została w salonie nowoczesnym pierwszorzędna wystawa prac Grużewskiego, złożona z sześćdziesięciu jego płócien. Jednocześnie p. Wincenty Trojanowski wygłosił szereg odczytów z przezroczami o twórczości Mariana Grużewskiego. Rok później zorganizowana została druga wystawa w tym samym salonie, a następnie przeniesiona do Wilna, gdzie znalazła pomieszczenie w prywatnych salonach ś.p. ks. biskupa Bandurskiego.
W r. 1923 podczas pobytu w Paryżu Grużewski zainteresował swoją osobą i wybitnym talentem znanego publicystę Canudo, który zapoznał go z miejscowymi towarzystwami. W tym czasie odbywa Grużewski szereg seansów w towarzystwach metapsychicznych, spirytystycznych i innych w towarzystwie wybitnych osób ze świata naukowego, jak prof. Rocco Santoliquido, Gastin, Durvillier i innych. Jeden z takich seansów opisał p. Gonzaga Fric w „Comedia”. Artykuł od razu wyrobił Grużewskiemu dobre nazwisko w Paryżu. Po krótkim pobycie we Francji Grużewski powraca do kraju, gdzie poświęca się pracy medialno-artystycznej oraz studiom ezoterycznym, organizując w ścisłym kole adeptów wykłady ezoteryczne.
W roku 1926 otwiera prywatną wystawę w pracowni artysty malarza p. Dyzmańskiego, zorganizowaną przez komitet złożony z pp. Ossowieckiego, Kłoczkowskiego, Badowskiego i gen. Jacyny.
Jako ezoteryk, Grużewski wbrew mniemaniu niektórych uczonych rozwinął magnetyzm leczniczy oraz zdobył umiejętność magnetycznego i hipnotycznego usypiania innych mediów, wreszcie w urabianiu utajonych zdolności artystycznych. Grużewski jest rzecznikiem idei wyzyskania medialnych własności dla rozwoju sztuki psychicznej. Przykładem takiej sztuki są obrazy Grużewskiego. Przenikając w świat astralny, daje szereg rewelacyjnych obrazów z zaświatów, jak: larw, gnomów, wizji, prądów, wirów astralnych, widoków nam nieznanych planet itp. Widząc w transie aurę, opiera kolory na układzie psychicznym emanacji aurycznych. W portretach daje odtworzenie aury człowieka, jego poprzedniego bytu, oraz oddaje wyraz psychiczny sobowtóra astralnego.
Wszystkie obrazy Grużewskiego można by sklasyfikować w następujący sposób:
1. Obrazy przedstawiające świat astralny,
2. Aura pejzażu
3. kompozycja na tle przyrody astralnej
4. portret reinkarnacyjny z otoczeniem astralnym
5. portret psychiczny na tle krystalizacji duszy
6. twory astralne
7. portret kompozycyjny na tle poprzedniego bytu
8. kompozycja na zadany temat
Grużewski maluje w dwóch rodzajach stanu mediumicznego: w stanie głębokiego transu, kiedy przechodząc przez głęboką katalepsję następuje zmiana osobowości, czyli tak zwana „inkarnacja”, oraz w stanie mniej głębokiego transu, który trwa do 15 minut w warunkach absolutnego mroku lub przy słabym czerwonym świetle. Stan ten charakteryzuje się nadzwyczajną czułością i wrażliwością, wobec czego budzi go najmniejszy szelest.
Twórczość Grużewskiego z jednej strony wzbudziła żywe zainteresowanie sfer naukowych, z drugiej sfer artystycznych. Do chwili obecnej znane są w mediumizmie produkcje malarskie, lecz nie zawsze posiadające prawdziwe walory artystyczne, obrazy zaś Grużewskiego, według oceny wybitnych znawców sztuki, stoją na wysokim poziomie artystycznym, a nawet swoją odrębnością i wprowadzeniem nowych zasad kolorystyki stwarzają nowy kierunek w sztuce, na co zresztą zwrócili uwagę w Polsce prof. Wincenty Trojanowski, prof. Rudolf Tarczyński, artysta malarz Badowski, a poza granicami kraju prof. i dyrektor Akademii Sztuk Pięknych Casteloucho, prof. akademii Walter, artysta malarz de Senville i nasza rodaczka w Paryżu, art. malarka Boznańska. Wiadomości powyższe czerpiemy przede wszystkim na podstawie dokonanych z medium osobistych doświadczeń, a poza nimi z licznych artykułów w prasie polskiej i zagranicznej. Dość wymienić tylko niektóre z nich, jak „Przegląd Światowy” z r. 1922, „Gazeta Warszawska” z r. 1921, „Świat” z r. 1921, „Tygodnik Ilustrowany” z r. 1921, „Gazeta Wileńska” z r. 1922, „Stolica” z r. 1924, „Rzeczpospolita” z r. 1926, „Zagadnienia Metapsychiczne” z kilku lat, Correspondance Havas 1923, „Comedia” 1923, „Psychizm” 1923 itd.
autor: T.R.
Źródła:
- „Hejnał”1936, r. 8, z 11, s. 481-483
- „Spirytyzm” nr 3 rok 2011
Książka o Marianie Grużewskim wydana w Wilnie w 1927 roku.