We wszystkich kulturach pierwotnych, z wyjątkiem kultury Indonezji (Oceanii), szamanizm (czary dzikich) dzieli się na typ inspirowany i nieinspirowany. Jedynie w Indonezji występują oba te typy jednocześnie. Prawdopodobnie wynika to z faktu, że w Indonezji prymitywna kultura współistnieje z kulturami pod wpływem hinduizmu i islamu. Na Sumatrze szaman zawsze należy do typu inspirowanego, czyli tego, co nazywam „widzącym” („seer”, „Geisterseher”).

Podstawowe cechy „widzącego” to jego zdolność do uzyskiwania wizji i dzięki nim nawiązywania kontaktu z duchem opiekuńczym lub duchami, co pozwala mu współpracować z nimi w jego pracy leczniczej. Dla prawdziwego „szamana” duchy przemawiają przez niego, dla „widzącego” duchy mówią do niego. Szaman i widzący, obaj mają kontakt ze światem duchów, a także, jak ujął to prof. Sternberg podczas Międzynarodowego Kongresu Americanistów, obaj są „wybrani” przez duchy.

„Pozyskanie takiego ducha opiekuńczego (przez wybór)” – mówi Sternberg – „rzadko jest wynikiem pragnień lub wysiłków samego szamana. Człowiek nie staje się szamanem z własnej woli. Powołanie często przychodzi wbrew woli wybranego człowieka”. Czasami odmowa używania otrzymanych mocy prowadzi do śmierci.

Szaman otrzymuje swój wybór w wyniku opętania, a widzący – w wyniku wizji. To dlatego, że metoda uzyskiwania pomocy i wsparcia duchów opiekuńczych jest podobna w wielu różnych częściach świata, można dostrzec wspólne cechy w pojęciu „widzącego”.

W tym artykule zamierzam pokazać, że widzący jest starożytnym typem indonezyjskiego maga. Chcę dowieść, że widzący z Indonezji jest podobny do widzących ze wszystkich pierwotnych kultur, a prawdziwy szaman jest produktem wyższych kultur. Temat szamanizmu w Indonezji po raz pierwszy systematycznie opracował G. A. Wilken. Ten autor mówił jedynie o szamanach typu inspirowanego i zdefiniował to w następujący sposób: „Zaklinanie duchów wewnątrz pewnych osób to szamanizm, a osoba taka nazywa się szamanem”.

Tego rodzaju szamanizm występuje wśród Malajów i plemion z Filipin. Występuje także wśród ludów Indonezji, które mają kulturę wywodzącą się z hinduizmu lub islamu. Na przykład Batakowie z Sumatry mają szamanów z wysoce rozwiniętymi cechami typu inspirowanego. W Halmaherze, wśród ludu Tobelore, znajdujemy szamanów inspirowanych przez „dżiny”, którzy nie mogą spożywać wieprzowiny. Kruyt znalazł oba typy szamanizmu wśród plemion grupy Toradja w centralnej części Celebes, ale jest bardzo możliwe, że Toradja przyjęli inspirowany szamanizm od muzułmanów, których wpływ w tym regionie jest silny. Można stwierdzić, że rzadko spotyka się oba typy szamanizmu w jednym plemieniu i że typ inspirowany, raz wprowadzony, zwykle wypiera typ nieinspirowany.

Podobieństwo między inspirowanym szamanizmem w Indonezji i Syberii jest uderzające. Stan ekstazy wywołuje rytmiczne bicie bębnów, taniec, środki odurzające itp. Kiedy osoba zostaje „opętana”, mówi głosem ducha, dając rady pochodzące ze świata duchów, a dar proroczy jest w niej obecny. W stanie opętania – jak mówi Wilken, który dokładnie badał te zjawiska na miejscu – medium przeżywa napady histerii, lekkiej padaczki lub innych konwulsji, przypominających zjawiska hipnotyzmu, katalepsji, letargu (stan półanestetyczny) lub somnambulizmu.

Szamanizm inspirowany to zjawisko spotykane w różnych miejscach, zwłaszcza wśród prymitywnych ludów z centralnych regionów. Występuje wszędzie na Syberii (w tym u Ajnów z północnej Japonii), w całej Afryce, wśród plemion drawidyjskich w Indiach i Weddów na Cejlonie, w Malezji, na Fidżi i w Polinezji. Choć szamanizm inspirowany występuje wśród Eskimosów, istnieją wątpliwości, czy pojawia się wśród plemion rdzennych Kanady, i pewne jest, że nie występuje nigdzie indziej w Ameryce Północnej ani Południowej. Zjawisko to nie istnieje w Australii ani Nowej Gwinei, a także wśród Negrytów, którzy nie byli pod wpływem wyższych kultur.

Dwie bardzo ważne cechy związane z szamanizmem inspirowanym, a których brakuje w szamanizmie nieinspirowanym, to prorokowanie i egzorcyzm. Divinacja (wróżenie) nie jest rzadka na Wschodzie, ale tylko inspirowany szaman może przewidzieć przyszłość, gdy zostaje opętany przez ducha. Egzorcyzm to jedynie inna forma opętania. W egzorcyzmie trzeba wypędzić ducha z ciała chorego, podczas gdy w szamanizmie przywołuje się ducha do ciała maga.

Szaman inspirowany ma kulturową przewagę nad widzącym, co prowadzi do jego dominacji w prymitywnych kulturach, jednak obie formy szamanizmu przetrwały w zmienionych, ale rozpoznawalnych formach do naszej starożytności, a nawet czasów współczesnych.

o autorze: Magik inspirowany i nieinspirowany, EDWIN M. LOEB, M.D., So. D. Profesor Etnologii, Uniwersytet Kalifornijski, Autor: „Szaman z Nine”, „Meiawei: Organizacja Społeczna”, itp.

źródło: Magicien inspire et non inspire by EDWIN M. LOEB, M. D., So.D; L’ Astrosophie Avril 21, 1929.