Drugi Międzynarodowy Kongres Badań Psychicznych w Warszawie (od 29 sierpnia do 5 września 1923 roku)
Autor: Dr. Baron von Schrenck-Notzing (Monachium)

Pomimo niesprzyjających warunków zewnętrznych, w jakich odbyło się drugie spotkanie parapsychologów z całego świata pod koniec sierpnia tego roku w Warszawie, spowodowanych trudną sytuacją gospodarczą Niemiec i skomplikowaną sytuacją polityczną, kongres miał zdecydowanie międzynarodowy charakter, ponieważ większość krajów była reprezentowana przez jednego lub kilku uczonych.

Niestety, z powodu katastrofalnego upadku marki, większość niemieckich uczestników, którzy mieli wygłosić referaty, odwołała swój udział w ostatniej chwili – w tym profesorowie Österreich, Zimmer, Gruber, docent Schayer oraz berlińscy lekarze dr Sünner, Bruck, Schwab i Kröner. Ostatecznie Niemcy reprezentowali jedynie dr Baron von Schrenck-Notzing (Monachium), inżynier Grunewald (Berlin) i dr Neumann (Baden). Z Francji przybyli jedynie dwaj przedstawiciele: dr Geley i Rene Sudre, którzy podjęli czterodniową podróż przez Morze Bałtyckie i Gdańsk do Polski. Reprezentantami Anglii byli panowie Dingwall i Price (Society for Psychical Research), a Stanów Zjednoczonych pan Gardener Murphy. Z Włoch przybył dr Mackenzie, z Holandii dr filozofii J.T.W. Brugmans, a także prof. Alruz (Szwecja), prof. Wereide (Norwegia), prof. Bleicher (Ryga), prof. Nielsson (Islandia), dr Oberhummer (Wiedeń), pan Carl Vett (Dania) i dr Tigerstedt (Finlandia). Hiszpania, Turcja i Czechosłowacja wysłały po jednym przedstawicielu.

Polski komitet, który przyczynił się do organizacji tego wielkiego wydarzenia, był w pełnym składzie i składał się z następujących osób: prof. Gravier (Warszawa), prof. Chojecki (Lublin), prof. Kawaczi (Warszawa), inż. Lebiedziński (Warszawa), prof. Stolywo (Warszawa), prof. Witwicki (dyrektor Instytutu Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego), książę Lubomirski (Warszawa), dr Sokołowski oraz dr filozofii Jeanne Garczynska, która jako niestrudzona organizatorka w znacznym stopniu przyczyniła się do sukcesu całego przedsięwzięcia.

Uroczyste otwarcie kongresu, w którym uczestniczyło kilkaset osób, odbyło się rankiem 29 sierpnia w bogato udekorowanej roślinami auli Uniwersytetu Warszawskiego. Rektor uniwersytetu, przedstawiciele prezydenta państwa, ministerstwa kultury, miasta i środowiska lekarskiego wygłosili serdeczne przemówienia powitalne do gości. Prezydium wybrane przez kongres składało się z dr. Mackenzie (Włochy), prof. Graviera, przewodniczącego Towarzystwa Badań Psychicznych w Warszawie, oraz prof. Witwickiego jako przedstawiciela uniwersytetu, w którego murach odbywały się sesje.

30 sierpnia przeznaczono na referaty w języku francuskim, 31 sierpnia na referaty w języku angielskim, 1 września na referaty w języku niemieckim, a 2 września na referaty w języku polskim.

Francuskie referaty rozpoczął dr Gustave Geley, który relacjonował serię sesji z udziałem medium fizycznego Jean Guzika (z Warszawy) w paryskim Instytucie Badań Metapsychicznych. Te eksperymenty miały na celu przekonanie szeregu wybitnych osobistości świata nauki w Paryżu o realności telekinezy. Udowodniono to w pełni, jak potwierdziło około 30 osób w oświadczeniu zamieszczonym w „Le Matin” o autentyczności zjawisk. Dr Geley przekazał również informacje o zjawiskach świetlnych obserwowanych przy medium włoskim Erto w swoim instytucie.

Następnie wygłoszono referaty Rene Sudre: „Spiritism i eksperyment„, dr. W. Mackenzie (Genua): „Biologiczne i relatywistyczne spojrzenie na zjawiska nadprzyrodzone„, dr. Brugmansa (Holandia): „Stan pasywny telepatów, kontrolowany przez zjawisko psychogalwaniczne„, dr. Tigerstedta (Finlandia): „Eksperymenty jasnowidzenia i telepatii„. Odczytano również raport Mad. Juliette Bisson, zatytułowany „O eksperymentach z 1922 roku na Sorbonie z udziałem Ewy C.”, krytykujący zachowanie eksperymentatorów, którzy częściowo sami byli winni negatywnym wynikom.

Dzień angielski rozpoczął pan Dingwall prezentacją „Obecnego stanu tzw. fotografii psychicznej” (pojawienie się wizerunków zmarłych osób na kliszy fotograficznej przy fotografowaniu żywych osób), wskazując na chaos w tych badaniach i łatwość fałszowania takich zdjęć. Naukowy dowód na ich autentyczność jeszcze nie został przedstawiony, choć okoliczności niektórych przypadków nie wykluczają takiej możliwości.

Następnie prof. Sidney Alruz (Szwecja) wygłosił referat „O psychologii i fizjologii tzw. stanu transu”. Prof. Haraldur Nielsson (Islandia) omówił przypadek „nawiedzenia”, a W. Barrett „O zjawiskach świetlnych przy magnetach w kontekście obserwacji barona Reichenbacha na osobach wrażliwych„. Na zakończenie odczytano raport pana Henry’ego Sidgwicka: „Eksperymentalna telepatia i konieczność nowych eksperymentów„.

Niemiecki dzień rozpoczął dr Baron von Schrenck-Notzing (Monachium) wykładem ilustrowanym zdjęciami „O metodologii eksperymentów z medium Willy Sch.„. Następnie przeprowadzono drugi etap eksperymentu jasnowidzenia, który dr von Schrenck rozpoczął wieczorem 31 sierpnia ze Stefanem Ossowieckim. Ten znany jasnowidz przedstawił treść zapieczętowanego listu, przygotowanego w Londynie przez pana Dingwalla, który nie brał udziału w eksperymencie. Protokół tego eksperymentu, sporządzony przez dr. Geleya, został odczytany na zgromadzeniu, a następnie prof. Witwicki otworzył list, aby zweryfikować wskazania Ossowieckiego. Treść listu dokładnie zgadzała się z zapisami jasnowidza, co zostało przyjęte z dużym aplauzem.

Kolejny wykład wygłosił berliński inżynier Fritz Grunewald na temat „Materializacja energii mediumistycznej pod wpływem nieświadomej woli„, omawiający impregnowanie kawałka cukru poprzez wpływ mediumistyczny. Po wrzuceniu takiego kawałka cukru do wody, pozostawała gąbczasta forma o rozmiarze cukru. Druga prezentacja Grunewalda dotyczyła „Telekinetycznych wpływów na wagę zamkniętą w szklanej skrzynce„.

Pan Carl Vett (Kopenhaga) przedstawił „Drogi i metody badań psychicznych„, podkreślając, że mediumizm jest zjawiskiem atawistycznym i dotyczy jedynie automatycznych, a nie prawdziwych manifestacji z życia dusz zmarłych. Jego zdaniem, aby zrozumieć zjawiska nadprzyrodzone, należy dążyć do wyższej świadomości, zgodnie z indyjską tradycją.

Dzień niemiecki zakończył odczyt nadesłanego referatu prof. dr. Konstantina Österreich: „Filozoficzne znaczenie fenomenów mediumistycznych„. Kongres postanowił natychmiast powielić ten referat w 100 egzemplarzach.

Polski dzień (2 września) rozpoczął inżynier Lebiedziński (Warszawa) referatem „Ideoplastyka jako najważniejsza hipoteza do badania zjawisk metapsychicznych„. Jego zdaniem zmienność zjawisk wytwarzanych przez media jest wynikiem przekonań, hipotez i teorii dominujących w danym przypadku. Ideoplastyka może odtworzyć wszystko, co ludzka wyobraźnia może stworzyć. Kolejne referaty to m.in. „Studium zjawisk psychicznych mediumizmu” Prosper de Smurlo (Warszawa) oraz „Melagomorfologia” pana Grudzińskiego-Grillalskiego (Kraków), dotyczące automatycznego pisma.

Podsumowując, kongres pokazał, że parapsychologia zyskuje coraz większe uznanie jako nowa gałąź nauki. Oprócz wykładów i dyskusji, na kongresie nawiązano wiele osobistych kontaktów oraz przeprowadzono praktyczne eksperymenty z udziałem czterech mediów materializacyjnych i dwóch jasnowidzów.

Następny międzynarodowy kongres badań psychicznych odbędzie się za dwa lata we Włoszech (prawdopodobnie we Florencji).

źródło: Der zweite internationale Kongreß für psychische Forschung in Warschau (vom 29. August bis 5. September 1923); Psychische Studien, Monatliche Zeitschrift, November 1923.