Europejczycy podróżujący po Indiach musieli zauważyć, że nasze świątynie, niezależnie od tego, w której części Indii się znajdują, mają między sobą pewną jednolitość konstrukcji; wydają się być zbudowane według pewnego modelowego planu, jak gdyby według bardzo starożytnego Departamentu Robót Publicznych. Powodem tego jest to, że te świątynie są symboliczne; mają swój własny język, język, który jest nauczany jedynie werbalnie przez Guru swojemu uczniowi (Chela).

Podstawowym symbolem świątyni jest trójkąt równoboczny, mający Narodziny w lewym dolnym rogu, Śmierć w prawym dolnym rogu, a Amritam na szczycie. Linia podstawy reprezentuje zatem obecny stan ludzkości; stan wspomniany w Gicie IX, 21 i w innych miejscach. Reprezentuje ona Życie, które w sanskrycie nazywane jest Jeevanam, co oznacza stan lub istnienie Jivy. Ta linia podstawy staje się platformą lub cokołem świątyni, a schody prowadzące do niej symbolizują obecny stan ludzkości, przy czym schody oznaczają poprzednie etapy, przez które przeszliśmy.

Druga część świątyni składa się z czterech ścian, które są podzielone na nisze; reprezentują one cztery wielkie systemy religijne tego świata, mianowicie: Religia Miłości, czyli Bhakti, Religia Gnanam, Religia Karmy oraz inną, której nie pamiętam. Nisze symbolizują różne sekty religijne.

Trzecia część to dach, piramidalny lub stożkowy, na szczycie którego umieszczony jest pionowo pręt lub trójząb, przy czym pręt jest czwartą częścią. Jest to Brahma Vidya, stojąca na wszystkich systemach religijnych tego świata i łącząca je w jedną całość. Ta część często jest podzielona na stopnie. Pręt reprezentuje Gnanam, a właściwiej Tattva Gnanam.

Następnie jest Dvaram, czyli drzwi; drzwi muszą znajdować się na południowej lub zachodniej ścianie, aby wchodzący mógł stanąć twarzą w kierunku północy lub wschodu. Mówi się, że Gnanam pochodzi z północy, gdzie rezydują Dewowie, a obrzędy i ceremonie ze wschodu.

Szóstą częścią jest przestrzeń wewnątrz świątyni; siódmą jest posąg. Nie uważam za konieczne pisanie czegokolwiek o tych dwóch ostatnich częściach, pozostawiając je intuicji czytelnika. Shiva, trzeci z hinduskiej Trójcy, ma siedem twarzy, ale tylko pięć jest ujawnianych, a szósta i siódma są zawsze trzymane w tajemnicy. Tajemnice związane z szóstą są ujawniane tylko uczniom określonych stopni, podczas gdy siódma, ostatnia, jest znana tylko Deekshitom, czyli Inicjowanym. Istnieją pewne instrukcje, które nigdy nie są wyrażane w języku, ale jakby przesiąkają do umysłu ucznia. Wiele formuł stanowi klucz do systemów filozoficznych, które uczeń jest zobowiązany studiować w wolnym czasie. Większość uczniów jest zobowiązana odwiedzać święte sanktuaria w całych Indiach; niektórzy również, takie jak Hingalaz, poza obecnymi granicami geograficznymi. Przyzwyczajony do surowego życia ascety, Chela nie ma większych trudności z odwiedzaniem świątyń i uczeniem się lekcji, które one przekazują, co staje się dla niego źródłem przyjemności.

Świątynie reprezentują również nasze ciało, a idol – Dźiwatmę, zamieszkującą w Środkowym Czakramie, Anahacie. Jakkolwiek na to patrzeć, hinduska świątynia ma głębokie znaczenie dla tych, którzy nie postrzegają naszych starożytnych przodków jako niewiele lepszych od barbarzyńców, naszych Śastr jako pełnych bajek i absurdów, a naszej starożytnej hinduskiej cywilizacji jako efektu wschodniej wyobraźni.

H. P. Munkherji.
Berhampur, Bengal, Indie.

źródło: THE LANGUAGE OF OUR TEMPLES ;THEOSOPHICAL SOCIETY, No. 8, October,  1891.