Głupiec i Świat. Studium Tarota autorstwa Ernsta Hentgesa.

Dzieło „Le Tarot des Bohémiens” autorstwa Papusa to zestaw hipotez. Najbardziej trwałe wrażenie, jakie pozostawia ta książka, to to, że całe studium jest sztuczne. Pierwotne symbole wielkich Arkanów nie są znane, a w nowszych reprodukcjach postacie zostały dowolnie zmienione, przez co nie można na nich polegać w celu określenia znaczenia poszczególnych kart Tarota. Papus również to przyznaje.

Związek wielkich Arkanów z literami alfabetu hebrajskiego opiera się na pracach Fahre d’Oliveta, który sam w sobie jest dość podejrzanym źródłem, a jego symboliczne interpretacje hebrajskich liter Papus znacznie zmodyfikował. Arithmossophiczne spekulacje, które Papus przypisuje Tarotowi, są moim zdaniem zupełnie zbędne, ponieważ nie udowodniono, że pierwotny Tarot był oparty na kwaternarze lub septenarze. Papus nie potrafi podać żadnych rzeczowych informacji na temat pochodzenia i czasu powstania Tarota. Dzieło Kurtzahna, które jest z entuzjazmem reklamowane jako „niemiecki Tarot”, nie jest wcale lepsze, ponieważ to tzw. wolne opracowanie dzieła Papusa jest w istocie ukrytym plagiatem.

Na dwóch ostatnich kartach Tarota, które zazwyczaj noszą nazwy „Głupiec” i „Świat”, wyraźnie zaznaczony jest kontrast, jak widać już z samej figuralnej przedstawienia (mężczyzna – kobieta). Jeśli przypiszemy karcie „Świat” znaczenie porządku-kosmosu, czyli skończoności, to karta „Głupiec” wyraża przeciwstawne pojęcie nieporządku-chaosu, czyli nieskończoności.

Francuski okultysta Oswald Wirth, który szczególnie poświęcił się badaniu okultystycznej symboliki, narysował Tarot, w którym jedno szczególnie ważne detale jest często pomijane, mianowicie „Głupiec” jest przedstawiany jako czarnoskóry człowiek. To, co apostoł Paweł nazywa „głębiami boskości„, czyli niezbadany fundament, niepojęte, jest symbolizowane przez Wirtha jako czarny głupiec.

Również w języku obrazów alchemików początkowa faza wytwarzania kamienia filozoficznego, tzw. fermentacja, jest określana przez kruka lub czarną kulę (por. Jamsthaler „Viatorium Spagyricum”). Analogicznie, karty „Głupiec” i „Świat” można interpretować jako makrokosmos i mikrokosmos.

W tych dwóch kartach zdają się być ujęte nadrzędne pojęcia dla podziału Tarota. Jeśli podzielimy pozostałe 20 kart według tradycyjnej kolejności, otrzymamy z jednej strony grupę kart od 1 do 10, a z drugiej od 11 do 20, czyli 10 par przeciwieństw.

Odpowiadając kartom przewodnim „Głupiec” i „Świat”, każda para kart wyraża przeciwstawne idee. Te przeciwieństwa są widoczne na pierwszy rzut oka na niektórych kartach, a na innych są rozpoznawalne dopiero po refleksji z powodu defektywnej symboliki. Na przykład, w parze kart „Papież” (nr 5) i „Diabeł” (nr 15) wyraźnie widać przeciwstawne pojęcia: nauczyciel (biały mag) i uwodziciel (czarny mag).

Analogicznie, analogię między kartami nr 6 (kochankowie) i nr 16 (błyskawica) można zrozumieć w ten sposób, że pierwsza karta wyraża ideę „zjednoczenia przeciwieństw w celu zachowania (gatunku)”, a druga „gwałtowne wyrównanie przeciwstawnych sił w celu zniszczenia”.

Sprowadzenie Tarota do liczby 10 sugeruje, że może być związany z 10 Sephiroth kabalistów. Jak wspomina dr Erich Bischoff na stronie 70 swojej „Kabbalah”, „Toderos Abulafia (2. połowa XIII wieku) opracował naukę o 10 Kelippoth (dosłownie: 'łuski, skorupy, powłoki’), które jako materialne formy lub elementy świata zjawisk odpowiadają 10 Sephiroth, czyli idealnym formom świata nadprzyrodzonego, podobnie jak u Platona materialne rzeczy odpowiadają ideom”.

Można również powiązać symbolikę Tarota z 10 przodkami Izraela. Adam byłby więc ilustrowany przez karty nr 1 (zasada) i nr 11, a Noe, ostatni z przodków, byłby związany z kartami „Koło Fortuny” (nr 10) i „Sąd” (nr 20), z których ta ostatnia przedstawia ideę zmartwychwstania lub ponownego wcielenia, symbolizowaną także przez Noego jako zachowawcę ludzkości.

Jeśli te kilka wskazówek pozwala na wysunięcie hipotezy na temat pochodzenia Tarota, to byłaby to hipoteza, że Tarot w swojej dzisiejszej formie jest dziełem średniowiecznych hebrajskich kabalistów, którego symbolikę późniejsi chrześcijańscy kabaliści przekształcili w chrześcijańskim duchu.

Za tą hipotezą przemawia fakt, że najstarsza znana talia Tarota pochodzi właśnie z tego czasu, kiedy Kabała została rozpowszechniona. Systematyzacja teozoficznej i teurgicznej tajemnej wiedzy w judaizmie pod nazwą „Kabała” miała miejsce w XIII wieku, jednak metafizyczna nauka o Sephirot, która stanowi rdzeń właściwej Kabały, została opracowana już około 1200 roku przez rabina Izaaka Ślepego z Nimes (Prowansja).

Najstarsza znana talia Tarota została wykonana w 1392 roku przez rytownika Jacquemina Gringonneura z Paryża i jest przechowywana w Cabinet des Estampes w Bibliotece Narodowej w Paryżu. Jej wiek jest poświadczony przez wpis Claude’a Pouparta, skarbnika króla Karola VI, w jego księdze rachunkowej z 1392 roku, który brzmi: „Donne cinquante-six sols parisis à Jacquemin Gringonneur pour trois jeux de cartes à or et à diverses couleurs, pour porter devers le dit seigneur-roi pour son esbatement”. Te 17 kart Gringonneura przedstawia w naiwnej rysunku różne postacie, takie jak papież, cesarz, głupiec, sprawiedliwość, pustelnik itp., które wyraźnie wzorowane są na kartach Tarota.

Już w „Hortus Deliciarum” z XII wieku znajduje się figuralne przedstawienie, które niewątpliwie można zidentyfikować z „Kołem Fortuny”. Na dużym, ośmioramiennym kole, które jest wprawiane w ruch przez postać siedzącą na bloku skalnym, dwie osoby trzymają się wznoszącej się strony koła, podczas gdy po prawej stronie dwie ukoronowane osoby spadają, a na dole jedna postać upada głową w dół. Na szczycie koła siedzi postać z rozpostartymi ramionami, trzymająca w każdej ręce nieokreślone naczynie.

Ten sam motyw znajduje się na różnych katedrach, na przykład na południowym portalu katedry w Amiens, na południowym portalu kościoła Saint-Etienne w Beauvais i w katedrze w Bazylei (por. Mulle Mäle, L’Art religieux du XIII. siècle en France – Paryż 1910). Skąd dokładnie pochodzi pierwsze wzorce kabalistycznego Tarota, nie można obecnie ustalić. Możliwe jest, że Tarot miał swoje początki na starożytnym Wschodzie, a pierwotnie symbole te odnosiły się do konstelacji gwiezdnych.

źródło: Der Narr und die Welt. Eine Tarot-Studie von Ernst Hentges;  „Zentralblatt für Okkultismus” Miesięcznik do badania całokształtu nauk tajemnych, Januar 1924.

nazwa niemiecka: „Zentralblatt für Okkultismus” Monatsschrift zur Erforschung der gesamten Geheimwissenschaften, Januar 1924.